Hiện tại, xe hybrid sạc điện đang là chủ đề gây tranh cãi ở châu Âu. Và một loạt dữ liệu mới do Cơ quan Môi trường châu Âu (EEA) công bố về lượng phát thải của loại xe này, do tổ chức phi chính phủ Giao thông và Môi trường (T&E) trích dẫn, có thể sẽ tiếp tục "đổ thêm dầu vào lửa".
Dữ liệu mới nhất từ châu Âu cho thấy khoảng cách giữa số liệu chính thức và thực tế về mức phát thải của xe hybrid sạc điện ngày càng lớn (Ảnh minh hoạ: Toyota).
Nhiều chủ xe yêu thích thể loại PHEV bởi chúng kết hợp sự tiện lợi của động cơ xăng với khả năng tiết kiệm nhiên liệu cao hơn và, về lý thuyết, phát thải ít hơn nhiều so với xe chạy xăng thuần túy.
Các hãng xe cũng khẳng định rằng PHEV là công cụ hữu ích để cắt giảm khí thải trong bối cảnh việc chuyển dịch hoàn toàn sang xe thuần điện gặp nhiều trở ngại. Tuy nhiên, nghiên cứu của EEA chỉ ra rằng PHEV thải ra lượng CO₂ cao gấp 5 lần so với số liệu chính thức mà các hãng công bố.
Theo phân tích của T&E, mức phát thải thực tế của xe PHEV (chấm màu xanh) ngày càng chênh lệch so với thông số của nhà sản xuất ô tô (chấm màu cam) theo chuẩn WLTP (Nguồn: T&E).
Theo báo cáo của EEA, dựa trên dữ liệu từ hơn 127.000 xe PHEV đăng ký năm 2023 có gắn đồng hồ đo nhiên liệu trên xe, lượng phát thải thực tế đạt 139g CO₂/km, trong khi con số hãng công bố chỉ là 28g CO₂/km, theo chuẩn WLTP.
So sánh với các năm trước thì thấy PHEV đăng ký năm 2022 có lượng phát thải thực tế (137g CO₂/km) cao gấp 4 lần số liệu chính thức (33g CO₂/km).
Năm 2021, con số thực tế là 134g CO₂/km, trong khi số liệu công bố trung bình chỉ 38g CO₂/km.
Việc này rõ ràng đang đi sai hướng, và nguyên nhân nằm ở cách tính toán lượng khí thải.
Từ trước đến nay, số liệu tiêu thụ nhiên liệu chính thức hiếm khi phản ánh đúng điều kiện sử dụng thực tế, và với PHEV cũng không ngoại lệ. Các phép thử thường được tiến hành trong phòng thí nghiệm, nhằm đơn giản hóa quá trình chứng nhận cũng như tạo sự công bằng giữa các hãng.
Mẫu Volvo V90 T8 Recharge 2023 có mức tiêu thụ nhiên liệu công bố gần như không thể đạt được trong thực tế (Ảnh: InsideEVs).
Phóng viên trang InsideEVs sở hữu một chiếc PHEV thương hiệu Thuỵ Điển cũng xác nhận điều này. Dù anh có thể dễ dàng đạt (thậm chí vượt) quãng đường xe chạy hoàn toàn bằng điện như hãng công bố, nhưng mức tiêu thụ nhiên liệu thì có sự chênh lệch rất lớn.
Ví dụ, trong một chuyến đi gần đây với bình xăng và pin đầy, đến cuối ngày, pin cạn và bình xăng gần hết, mức tiêu hao nhiên liệu trung bình đạt được là 4 lít/100km. Đây là kết quả ấn tượng đối với một chiếc wagon nặng 2 tấn, công suất 455 mã lực, nhưng vẫn kém xa con số 1,1 lít/100km mà Volvo công bố.
Tại EU, hệ số tiện ích (Utility Factor - UF) đóng vai trò then chốt trong cách thử nghiệm WLTP cho xe hybrid sạc điện. Theo phương pháp hiện nay, một xe hybrid sạc điện có phạm vi chạy điện hoàn toàn 60km sẽ được tính là chạy ở chế độ xả điện tới 80% phạm vi này. Tuy nhiên, EU muốn thay đổi cách tính trong những năm tới để con số công bố sát hơn với thực tế.
Theo đó, trong giai đoạn 2025-2026, hệ số UF sẽ giảm xuống còn 54%. Đến giai đoạn 2027-2028, hệ số này tiếp tục giảm còn 34%.
Điều này nhằm đảm bảo khi PHEV chuyển sang dùng động cơ xăng, lượng khí thải vẫn được kiểm soát ở mức thấp.
Theo T&E, ở chế độ xả điện, xe chủ yếu chạy bằng điện từ pin, nhưng động cơ xăng vẫn có thể khởi động khi cần thêm công suất, ví dụ khi tăng tốc mạnh hoặc leo dốc.
Tuy nhiên, đây mới là vấn đề. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) mới đây đã kêu gọi EU hủy bỏ kế hoạch thay đổi hệ số UF này. Ông Ola Källenius - Chủ tịch ACEA kiêm CEO Mercedes-Benz, cùng với ông Matthias Zink - CEO mảng hệ truyền động và khung gầm của hãng Schaeffler, đã ký tên vào thư gửi EU, cho rằng việc giữ nguyên luật là cách duy nhất để ngăn các hãng xe Trung Quốc chiếm lợi thế trước các nhà sản xuất trong khu vực.
Một vấn đề khác là nhiều chủ xe không sạc pin, dẫn đến việc gần như không khai thác hết tiềm năng của hệ thống pin điện áp cao.
Dù vậy, các số liệu mới cho thấy các hãng xe châu Âu đang "lách luật" để tránh bị phạt nếu mức phát thải CO₂ trung bình vượt quá giới hạn cho phép. Dù còn nhiều điểm hạn chế, PHEV vẫn có vai trò trong quá trình chuyển đổi sang xe điện hoàn toàn. Nhưng để làm đúng trách nhiệm, các hãng cần minh bạch và hành động thực chất - điều mà hiện tại có vẻ chưa diễn ra.
