Con gái tôi năm nay học lớp 8. Cháu là một cô bé ngoan ngoãn, hiền lành, được thầy cô và bạn bè yêu quý. Nhưng có những lúc, tôi thấy con như... "mất mình" trong những mối quan hệ.
Bạn bè nhờ vả gì, con cũng nhận lời, dù bản thân bận học đến phát khóc. Ai trêu đùa quá trớn, con chỉ cười gượng rồi tối về rấm rứt khóc một mình. Có lần, tôi hỏi: "Sao con không từ chối khi con mệt? Sao không nói cho bạn biết con không vui?".
Con lắc đầu: "Thôi mẹ ạ".
Tối hôm đó, khi đang xem lại một số tập phim Sex Education, tôi tình cờ xem đến một phân đoạn ý nghĩa của nhân vật Aimee Gibbs, cô gái luôn ngọt ngào và dễ mến. Aimee tâm sự: "I hate fights. I hate making people feel bad. So I just lie and tell them what they want to hear". (Tạm dịch: "Tớ ghét cãi nhau. Tớ ghét làm người khác buồn. Thế nên tớ chỉ nói dối và nói những điều họ muốn nghe").
Tôi chết lặng. Vì đó... cũng chính là con gái tôi.
Một đứa trẻ luôn sợ mất lòng, luôn đặt cảm xúc người khác lên trên mình, luôn được yêu quý – nhưng đổi lại là sự tổn thương âm thầm, là nỗi cô đơn không ai hay.
Tôi bỗng thấy hoang mang. Tôi từng tự hào vì con ngoan ngoãn, biết nhường nhịn, biết nghĩ cho người khác. Nhưng nếu cái giá phải trả là con phải giấu kín nỗi buồn, là những lần gồng mình chịu đựng để "không làm ai thất vọng", thì đó có còn là điều đáng tự hào nữa không?
Cô bé Aimee luôn sợ làm mất lòng người khác
Bài học tôi rút ra để dạy con
Tôi từng nghĩ: Chỉ cần dạy con biết hiền lành, nhường nhịn, hòa nhã với mọi người là đủ để con sống vui vẻ, được yêu thương. Nhưng sau khi nhìn thấy chính con mình loay hoay trong nỗi sợ bị ghét, nỗi bất an khi phải luôn vừa lòng người khác, tôi mới thực sự hiểu ra:
Nếu chỉ dạy con trở thành "đứa trẻ ngoan" trong mắt thiên hạ mà không dạy con yêu thương, bảo vệ chính mình, thì sớm muộn gì con cũng sẽ trở thành "người lạ" với chính bản thân mình.
Từ hôm đó, tôi bắt đầu thay đổi cách dạy con.
Tôi dạy con biết trân trọng cảm xúc của chính mình. Tôi dạy con rằng cảm xúc của con cũng quan trọng như bất kỳ ai khác. Khi con mệt, con buồn, con tức giận – con có quyền được thể hiện, chứ không cần phải giấu kín chỉ để giữ hòa khí.
Tôi dạy con rằng từ chối không có nghĩa là ích kỷ. Tôi nói với con: "Khi con không muốn, con được phép nói "không". Từ chối người khác khi con cần bảo vệ chính mình là hành động tử tế với bản thân, không phải là vô tâm hay thất lễ".
Tôi dạy con rằng nói thật đôi khi có thể làm ai đó buồn, nhưng đó là điều cần thiết để tôn trọng chính mình và người khác. Chúng ta sống với nhau không phải bằng những lời đường mật dễ nghe, mà bằng sự chân thành. Nếu cứ mãi nói dối để người khác hài lòng, con sẽ dần đánh mất lòng tin của họ – và đáng sợ hơn, con sẽ đánh mất chính mình.
Tôi dạy con yêu thương bản thân một cách lành mạnh. Yêu thương bản thân không phải là đặt mình trên người khác, mà là nhận biết giới hạn, biết đâu là lúc nên lắng nghe, đâu là lúc nên lên tiếng. Con không cần phải là "cô bé hoàn hảo" của bất kỳ ai. Con chỉ cần là chính mình – một đứa trẻ chân thật, biết tôn trọng cảm xúc của bản thân và của người khác.
Tôi cũng tự nhắc mình mỗi ngày: Đừng chỉ khen con khi con làm vừa lòng người khác. Hãy khen con khi con dám sống thật với chính mình, dù điều đó đôi khi đi ngược với mong muốn của số đông. Hãy cho con thấy rằng: con xứng đáng được yêu thương ngay cả khi con từ chối, ngay cả khi con nói ra những điều không vừa lòng người khác.
Làm cha mẹ, đôi khi chúng ta vô tình gieo vào con một áp lực: "Phải làm cho mọi người hài lòng thì mới đáng yêu, mới xứng đáng được yêu". Nhưng sự trưởng thành thực sự của con không đến từ việc con học được cách sống cho người khác, mà đến từ việc con biết sống đúng với bản thân, dám bảo vệ chính mình và vẫn giữ được lòng tử tế.
Nếu ngày hôm nay, tôi không kịp nhận ra, có thể sau này chính con tôi sẽ đi qua cuộc đời này với một nụ cười giả tạo, một trái tim thổn thức, chỉ vì sợ làm ai đó thất vọng. Và đó mới là điều tôi thật sự không muốn.
Nếu một câu nói ngắn ngủi của Aimee Gibbs trong phim Sex Education có thể khiến tôi thay đổi cả cách mình đồng hành cùng con, thì tôi tin rằng: mỗi người cha, người mẹ, khi thực sự lắng nghe, đều có thể học cách yêu con đúng hơn – yêu bằng sự thấu hiểu, bằng lòng can đảm, và bằng cả sự buông bỏ kỳ vọng không cần thiết.
