Nhắc đến yêu quái trong Tây Du Ký, đa số người ta nghĩ ngay đến hình ảnh "tác oai tác quái" hay "hung tàn độc ác". Nhưng nếu nói về "dạy con", có một yêu quái lại ẩn chứa trí tuệ ít ai để ý, đó chính là Thiết Phiến Công chúa. So với các yêu quái khác, hoặc nuông chiều con thái quá, hoặc bỏ mặc con tự do, cách Thiết Phiến Công chúa dạy dỗ Hồng Hài Nhi vừa có tình yêu thương ấm áp, vừa có nguyên tắc rõ ràng, ngay cả trong thời hiện đại cũng đáng để các bậc phụ huynh nghiền ngẫm.
Thiết Phiến Công chúa
1. Không nuông chiều: Dạy con "đứng vững bằng thực lực", chứ không phải "dựa vào cha mẹ"
Trong thế giới Tây Du Ký, không ít yêu quái ỷ vào "bối cảnh" mà hoành hành bá đạo. Nhưng Thiết Phiến Công chúa lại giáo dục Hồng Hài Nhi theo hướng "thực tế". Hồng Hài Nhi chiếm Hiệu Sơn xưng vương, đánh bại Tôn Ngộ Không bằng "Tam Muội Chân Hỏa", không phải nhờ danh xưng "con trai Ngưu Ma Vương" hay "con của Thiết Phiến Công chúa", mà dựa vào bản lĩnh thực sự.
Trong nguyên tác, dù còn nhỏ tuổi, Hồng Hài Nhi đã biết bày "Hồng Vân Trận", thiết kế bắt Đường Tăng, thậm chí điều động sơn thần thổ địa. Những năng lực này không tự nhiên mà có, mà là kết quả của sự dạy dỗ có chủ đích từ Thiết Phiến Công chúa.
Bà không vì Hồng Hài Nhi là "con một" mà cưng chiều, ngược lại để con sớm tự quản lý động phủ, học pháp thuật và chỉ huy tiểu yêu. Cách giáo dục "không bao che, không nuông chiều" này chính là cách tránh sai lầm phổ biến của các phụ huynh hiện đại - nhiều người luôn muốn "trải đường" cho con, nhưng quên dạy con "tự bước đi". Thiết Phiến Công chúa dùng hành động cho thấy yêu con thực sự không phải xây cho con "nhà kính tránh gió mưa", mà là giúp con rèn luyện "khả năng chống chọi gió mưa".
2. Có nguyên tắc: Con sai phải dạy, không dung túng "hành động bừa bãi"
Dù rất thương yêu Hồng Hài Nhi, Thiết Phiến Công chúa không phải người mẹ "yêu chiều vô nguyên tắc". Khi Hồng Hài Nhi bắt Đường Tăng và muốn ăn "thịt Đường Tăng", Hồng Hài Nhi vẫn biết phải "hỏi ý kiến cha mẹ" khi sai tiểu yêu đi mời Ngưu Ma Vương, vì hiểu rằng mẹ mình, Thiết Phiến Công chúa, luôn yêu cầu "làm việc phải có chừng mực".
Ngược lại, nhìn các yêu quái khác như Kim Giác Đại Vương, Ngân Giác Đại Vương, ỷ vào Thái Thượng Lão Quân làm chỗ dựa nên xuống trần làm loạn, cuối cùng bị thu phục. Còn Hồng Hài Nhi, dù sai lầm, Thiết Phiến Công chúa không hề "bao che".
Khi Hồng Hài Nhi bị Quan Âm Bồ Tát thu làm Thiện Tài Đồng Tử, dù đau lòng không nỡ, Thiết Phiến Công chúa vẫn chấp nhận rằng "con làm sai phải chịu hậu quả". Thái độ "không dung túng sai lầm" này chính là điều mà nhiều phụ huynh hiện đại thiếu. Nhiều người vì "thương con" mà nhắm mắt cho qua, không biết rằng "sai nhỏ không sửa, sai lớn khó lường". "Giáo dục có nguyên tắc" của Thiết Phiến Công chúa dạy chúng ta rằng yêu con là phải giúp con xây dựng nhận thức đúng sai rõ ràng.
3. Biết đồng hành: Dùng "sự che chở ấm áp" mang lại cảm giác an toàn cho con
Bên cạnh "dạy dỗ nghiêm khắc", sự "đồng hành ấm áp" của Thiết Phiến Công chúa với Hồng Hài Nhi cũng là chìa khóa trong nuôi dạy con. Trong nguyên tác, Ngưu Ma Vương thường xuyên rong chơi bên ngoài, ít tham gia dạy dỗ con, còn Thiết Phiến Công Chúa luôn ở bên Hồng Hài Nhi, không chỉ dạy pháp thuật mà còn chăm lo đời sống của con.
Động phủ của Hồng Hài Nhi có "màn gấm rèm châu", "hoa thơm đèn sáng", nói chung được trang hoàng rất cẩn thận. Có thể thấy Thiết Phiến Công chúa không hề để con thiếu thốn dù mang danh "yêu quái". Ngay cả khi Hồng Hài Nhi bị đưa đi, Thiết Phiết Công chúa vì nhớ con mà oán hận Tôn Ngộ Không, thể hiện tình mẹ con sâu đậm, chính điều này mang lại cảm giác an toàn cho Hồng Hài Nhi.
Xã hội hiện đại, nhiều phụ huynh bận rộn công việc, lơ là việc đồng hành cùng con, cho rằng "cho con vật chất là đủ". Nhưng Thiết Phiến Công chúa nhắc nhở rằng trong giáo dục con cái, "sự đồng hành" luôn là nền tảng tốt nhất.
Kết
Thiết Phiến Công chúa không phải người mẹ "hoàn hảo", bà từng vì "bảo vệ con" mà đối đầu Tôn Ngộ Không nhưng cách dạy con của bà phá vỡ định kiến "yêu quái thì không biết giáo dục". Từ việc dạy con "đứng vững bằng thực lực", giữ "nguyên tắc sửa sai" đến "đồng hành tạo an toàn", tất cả đều thể hiện tinh thần "dạy con theo năng lực". Bà biết Hồng Hài Nhi có "tài năng pháp thuật" nên để con tự do phát triển; hiểu con có "tính cách bướng bỉnh" nên kịp thời uốn nắn; và nhận ra con cần "tình mẹ" nên luôn ở bên che chở.
Tây Du Ký tuy là chuyện thần thoại, nhưng trí tuệ dạy con của Thiết Phiến Công chúa như một tấm gương, phản ánh những thiếu sót của phụ huynh hiện đại. Có lẽ, giáo dục thực sự không nằm ở "sao chép khuôn mẫu", mà là như Thiết Phiến Công Chúa, dùng "tình yêu và trí tuệ" để dẫn dắt con theo đúng cá tính của trẻ, đó mới là ý nghĩa cốt lõi của việc nuôi dạy con.
