Không biết từ khi nào, bạn chợt nhận ra rằng: những lời mình nói, con không còn thích nghe nữa. Bạn đưa ra lời khuyên, con chưa kịp suy nghĩ đã phản đối; bạn muốn trò chuyện, muốn giảng đạo lý, muốn dẫn dắt con thay đổi suy nghĩ… nhưng tất cả những điều “bạn muốn” cuối cùng chỉ là mong ước từ phía bạn.
Đứa trẻ từng coi bạn là anh hùng bắt đầu nghi ngờ “uy quyền” của bạn; mối quan hệ vốn thân thiết giữa hai người dần trở nên căng thẳng, thậm chí nặng mùi “thuốc súng”.
Một câu thôi: con không còn dễ “quản” như trước.
Bạn có thể bối rối, thậm chí tự trách: sống mấy chục năm, nuôi con hơn 10 năm, sao bỗng dưng “mất tác dụng” thế này? Chẳng lẽ mình là cha mẹ tệ?
Thực tế, làm cha mẹ cũng giống như làm một dự án lớn, làm sao có thể mọi việc đều theo ý mình? Con không phải sản phẩm trong khuôn đúc, mà là một con người có suy nghĩ độc lập. Bạn không thể ép con đi đúng theo con đường mà bạn vạch sẵn.
Khi “phương pháp dạy con” bỗng dưng mất hiệu quả, đừng vội thất vọng hay nổi nóng. Điều bạn cần làm nhất lúc này là bình tĩnh rèn luyện nội lực của chính mình, điều này không chỉ ảnh hưởng tới sự trưởng thành của con mà còn quyết định chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của bạn trong nhiều năm tới.
Bài học 1: Chấp nhận “không như mong muốn”
Có một “đồ thị kỳ vọng của cha mẹ” rất nổi tiếng: Khi con mới sinh: bạn cảm thấy con là thiên tài Vào mẫu giáo: tin rằng tương lai con sẽ vào trường đại học đình đám. Tiểu học: mục tiêu hạ xuống thành trường tầm trung cũng được. Lên cấp 2: chỉ mong con đậu được trường công, có đại học để học là mừng. Lên cấp 3: chỉ còn một mong ước: bình an đi hết quãng đường, có chỗ mà học là tốt rồi
Đường cong đi xuống ấy chính là hiện thực mà cha mẹ phải đối mặt. Bạn cần học cách chấp nhận rằng: đời không phải lúc nào cũng theo ý mình. Không phải con “hư” đi, mà là con đã lớn.
Ở cấp 2, con trải qua biến đổi mạnh mẽ về sinh lý, tâm lý và nhận thức. Con bắt đầu hình thành quan điểm và cách nhìn riêng. “Kịch bản nuôi dạy hoàn hảo” mà bạn chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ gặp một đứa trẻ đang tự mình nỗ lực lớn lên.
Ảnh minh hoạ
Sự trưởng thành vốn dĩ là một hành trình không ngừng lệch khỏi kỳ vọng của cha mẹ. Bạn phải chấp nhận: con đường của con sẽ không hoàn toàn giống bản vẽ của bạn.
Khi thực sự tiếp nhận điều này, bạn sẽ bớt lo lắng, không còn thức trắng vì một bài kiểm tra điểm kém, cũng không còn đau lòng quá lâu vì một câu con nói bật lại mình. Để con được làm chính mình, bạn cũng mới có thể sống nhẹ nhõm hơn.
Bài học 2: Học cách… im lặng
Có một “đồ thị âm lượng của cha mẹ khi dạy con học bài”:
Lớp 1-2: tiếng quát vang khắp nhà
Lớp 3-4: âm lượng giảm dần không phải vì hiền hơn, mà vì… không hiểu bài nữa
Lên cấp 2: đa số cha mẹ chọn im lặng không phải không muốn nói, mà là không dám nói
Bạn cần học cách im lặng đúng lúc.
Khi nào là lúc nên im lặng? khi con đang làm toán; khi con đang nói chuyện với bạn bè; khi con chọn bộ quần áo bạn thấy “xấu muốn xỉu” nhưng con lại thích.
Chúng ta quen làm “chỉ huy”: “Bài này phải làm thế này”; “Con nên chơi với bạn kia”; “Kiểu tóc này xấu lắm”. Nhưng mỗi lần chỉ trỏ như thế, trong lòng con lại mọc thêm một bức tường. Chúng ta sợ con đi đường vòng, nên vội vàng sửa sai, chỉ đạo mà quên rằng trải nghiệm và sai lầm chính là thầy giáo tốt nhất. Câu trả lời cha mẹ cho sẵn, không bao giờ quý bằng điều con tự tìm ra.
Ở giai đoạn này, ý thức cái “tôi” phát triển mạnh. Con không cần một “lãnh đạo”, mà cần một đồng minh tin tưởng và đồng hành. Giáo dục không nằm ở chỗ nói bao nhiêu, mà là có thể nhịn bao nhiêu.
Bài học 3: Hãy làm cho chính mình hạnh phúc
Nhiều cha mẹ mệt mỏi vì dồn hết trọng tâm cuộc sống vào con: nghỉ việc để kèm con, bỏ hết sở thích, giảm giao tiếp xã hội. Bạn càng hy sinh nhiều, càng mong con “đền đáp”. Nhưng khi con không đạt kỳ vọng, bạn lại lo lắng, tủi thân, bực bội. Một cha mẹ không hạnh phúc khó có thể nuôi được một đứa trẻ hạnh phúc.
Cảm xúc tiêu cực của bạn sẽ lan sang con, biến thành áp lực vô hình.
Hãy trả cuộc đời về cho chính mình: tập thể dục, đọc sách, gặp gỡ bạn bè hoặc chỉ đơn giản là ngồi uống trà. Khi bạn sống đủ đầy, bạn sẽ không còn dán mắt vào từng điểm số, từng hành vi của con.
Quan hệ cha mẹ con cái cũng sẽ nhẹ nhàng hơn.
Nuôi dạy con tuổi dậy thì giống như thả diều: kéo quá chặt: không bay cao được, buông hết: sẽ rơi. Quan trọng là độ vừa phải.. Ba bài học này không có ngày tốt nghiệp. Vì vừa làm cha mẹ, vừa là quá trình ta tự lớn lên. Đích đến của giáo dục không phải tạo ra một đứa trẻ hoàn hảo mà là giúp chính chúng ta trở thành một phiên bản tốt hơn của mình.
