Tấn công có chủ đích APT hiện là một trong những rủi ro lớn về an ninh mạng - Ảnh: DRIZ
Ngày 18-12, Trung tâm Thông tin, Thống kê và Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) tổ chức hội thảo xu hướng công nghệ an ninh mạng, với sự tham gia của nhiều chuyên gia.
Cuộc đua giữa Mỹ và Trung Quốc
ThS Lê Trần Duy Sang - Trung tâm Thông tin, Thống kê và Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ TP.HCM - thống kê đến tháng 10-2025 đã có hơn 252.000 họ sáng chế liên quan lĩnh vực an ninh mạng.
Đáng chú ý, phần nổi trên thị trường quốc tế chỉ chiếm 27,8% (tương ứng 70.281 họ sáng chế quốc tế), trong khi 72,2% còn lại (182.461) là các họ sáng chế chỉ đăng ký bảo hộ trong phạm vi một quốc gia, khu vực.
Dữ liệu theo quốc gia nộp đơn cho thấy Trung Quốc áp đảo về số lượng họ sáng chế công nghệ an ninh mạng, chiếm 58,7% (148.127). Mỹ xếp tiếp theo với 21,9% (55.420) họ sáng chế.
Trong khi đó theo danh sách các quốc gia đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ hàng đầu của nhóm sáng chế quốc tế, Mỹ vẫn đứng đầu với 61.768 đăng ký.
Ở nhóm bảo mật dữ liệu, các họ sáng chế gắn với blockchain lên tới 5.871, trong khi các hướng kết hợp AI/học máy cũng rất đáng kể với 2.436.
Ở nhóm bảo mật hạ tầng mạng, quy mô còn lớn hơn với blockchain (4.606), AI/học máy (5.003) và điện toán đám mây (1.911).
Các chuyên gia cho rằng đây là dấu hiệu cho thấy an ninh mạng đang dịch chuyển từ các giải pháp phòng thủ thuần túy sang các lớp công nghệ mới gắn với kiến trúc hệ thống, tự động hóa (AI/ML) và cơ chế đảm bảo tin cậy (blockchain).
Các chuyên gia, nhà khoa học về lĩnh vực an ninh mạng trong buổi hội thảo - Ảnh: TRỌNG NHÂN
Rủi ro an ninh mạng nào tại Việt Nam?
PGS.TS Đỗ Xuân Chợ, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, nhìn nhận tấn công có chủ đích (APT) là một trong những dạng tấn công mạng nguy hiểm nhất hiện nay bởi tính âm thầm, kéo dài và có chủ đích rõ ràng.
Thách thức lớn nhất của APT là mô phỏng rất giống hành vi người dùng hợp pháp, khiến các cơ chế phòng thủ truyền thống khó phát hiện. Đồng thời đang dịch chuyển mạnh sang khai thác dữ liệu mạng và hành vi, thay vì chỉ dựa vào mã độc đơn thuần.
Đặc biệt thường kết hợp nhiều kỹ thuật như tấn công nhiều giai đoạn, di chuyển ngang trong mạng và khai thác các nền tảng số phổ biến, khiến việc truy vết trở nên phức tạp hơn.
Ông kiến nghị dữ liệu mạng phải được thu thập và chuẩn hóa liên tục, công nghệ cần hướng tới các mô hình phân tích thông minh, thích nghi, còn con người phải được đào tạo để hiểu và vận hành các hệ thống phòng thủ hiện đại.
TS Võ Văn Khang - Viện trưởng Viện Ứng dụng công nghệ mới - nêu nguy cơ từ các thiết bị camera giám sát giá rẻ. Việc triển khai ồ ạt nhưng thiếu kiểm soát về kỹ thuật và quản lý, nguy cơ bị lợi dụng cho mục đích do thám, theo dõi trái phép và lộ lọt dữ liệu cá nhân.
Ngoài ra, các ứng dụng quét camera và phát hiện camera ẩn trên điện thoại thông minh cũng ngày càng phổ biến. Từng có thời điểm hơn 800.000 camera giám sát tại Việt Nam bị phát hiện lộ lọt trên Internet, nhiều thiết bị có thể truy cập công khai mà không cần mật khẩu.
Từ thực tế đó, ông Khang nói người dùng phải nâng cao nhận thức về quyền riêng tư, trong khi doanh nghiệp và tổ chức cần rà soát thiết bị, quản lý tài sản mạng, giám sát lưu lượng và cập nhật phần mềm thường xuyên. Đồng thời sớm hoàn thiện khung pháp lý đối với thiết bị giám sát kết nối Internet.
