Sởi - căn bệnh tưởng chừng đơn giản nhưng có thể gây biến chứng nặng nề
Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, có tốc độ lây lan nhanh và dễ bùng phát thành dịch. Đối tượng dễ mắc nhất là trẻ em, đặc biệt là những trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ hoặc có hệ miễn dịch yếu.
Nhiều người cho rằng sởi chỉ là bệnh phát ban thông thường, tuy nhiên, nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời, sởi có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
1. Làm thế nào để nhận biết bệnh sởi?
Bệnh sởi có thời gian ủ bệnh từ 7 - 14 ngày, sau đó xuất hiện các triệu chứng điển hình:
- Giai đoạn khởi phát: Triệu chứng giống cảm cúm với sốt cao, ho, chảy nước mũi, viêm kết mạc mắt khiến mắt đỏ, sưng đau. Một dấu hiệu quan trọng là các hạt Koplik (đốm trắng nhỏ có viền đỏ) xuất hiện trong niêm mạc miệng.
- Giai đoạn phát ban: Từ ngày thứ 3 - 5, ban đỏ bắt đầu xuất hiện theo trình tự từ mặt xuống chân. Ban có màu đỏ sẫm, dần chuyển nâu trước khi biến mất, để lại vết vằn da hổ trên cơ thể.
- Giai đoạn hồi phục: Ban dần mờ đi, nhưng hệ miễn dịch của bệnh nhân vẫn còn yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn khác.
2. Những biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi
Sởi không chỉ là bệnh ngoài da mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan khác trong cơ thể, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch suy giảm.
- Viêm tai giữa cấp, viêm phế quản - phế viêm
Là biến chứng thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ cao ở trẻ nhỏ.
Dấu hiệu: Đau tai, chảy mủ tai, sốt cao kéo dài, ho nhiều, khó thở.
Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến viêm tai giữa mạn tính, suy giảm thính lực hoặc viêm phổi nặng.
- Viêm phổi - nguyên nhân gây tử vong hàng đầu
Xảy ra do bội nhiễm vi khuẩn trong hoặc sau khi phát ban.
Dấu hiệu: Sốt cao, ho dữ dội, khó thở, nghe phổi có tiếng ran nổ.
Xét nghiệm có thể thấy bạch cầu tăng cao, X-quang phổi có hình ảnh viêm lan tỏa.
Đây là nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ bị sởi.
- Viêm não - màng não: Biến chứng hiếm nhưng rất nguy hiểm
Xuất hiện vào tuần đầu sau khi phát ban.
Dấu hiệu: Sốt cao, co giật, rối loạn ý thức, hôn mê, liệt, bí tiểu.
Hậu quả: Nếu qua khỏi, trẻ vẫn có thể bị di chứng nặng nề như chậm phát triển trí tuệ, động kinh, liệt vĩnh viễn.
- Biến chứng tiêu hóa: Tiêu chảy, viêm niêm mạc miệng
Trẻ bị sởi dễ bị tiêu chảy nặng, dẫn đến mất nước, suy dinh dưỡng.
Cam tẩu mã: Nhiễm trùng hoại tử niêm mạc miệng, gây đau đớn, hơi thở có mùi hôi thối, loét nghiêm trọng.
- Biến chứng mắt: Loét giác mạc, nguy cơ mù lòa
Xảy ra ở trẻ suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A.
Nếu không điều trị kịp thời, có thể để lại sẹo giác mạc, dẫn đến mù vĩnh viễn.
- Suy dinh dưỡng hậu sởi
Hệ miễn dịch suy yếu khiến trẻ biếng ăn, sụt cân nghiêm trọng.
Trẻ cần được bù dinh dưỡng hợp lý sau khi khỏi bệnh.
- Biến chứng ở phụ nữ mang thai
Nguy cơ sảy thai, sinh non cao nếu mắc sởi trong thai kỳ.
Trẻ sinh ra có thể nhẹ cân, suy dinh dưỡng hoặc mắc dị tật bẩm sinh.
4 nhóm người dễ bị biến chứng khi mắc sởi
Những nhóm đối tượng sau có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng:
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi chưa tiêm vaccine.
- Trẻ suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch: Dễ bị viêm phổi, viêm não.
- Người thiếu vitamin A: Nguy cơ biến chứng mắt, loét giác mạc cao hơn.
- Phụ nữ mang thai: Ảnh hưởng xấu đến thai nhi, có thể dẫn đến sảy thai hoặc sinh con nhẹ cân.
4. Chăm sóc người bệnh sởi đúng cách
Để giảm nguy cơ biến chứng và giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Cách ly bệnh nhân: Tránh lây lan, giữ gìn vệ sinh cá nhân.
- Điều trị triệu chứng: Giảm sốt, giảm ho, giữ ẩm đường hô hấp.
- Bổ sung dinh dưỡng: Cho trẻ ăn đủ chất, uống nhiều nước.
- Bổ sung vitamin A: Giúp bảo vệ mắt và tăng cường miễn dịch.
Theo dõi dấu hiệu nguy hiểm: Nếu trẻ sốt cao không giảm, khó thở, co giật hoặc rối loạn ý thức, cần đưa đến bệnh viện ngay.
5. Tiêm vaccine - biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất
Tiêm vaccine sởi là cách hiệu quả nhất để phòng bệnh. Lịch tiêm chủng khuyến cáo:
Mũi 1: Khi trẻ 9 tháng tuổi.
Mũi 2: Khi trẻ 18 tháng tuổi.
Nếu chưa tiêm phòng, người lớn cũng có thể tiêm vaccine để phòng bệnh.
Bệnh sởi không chỉ là một bệnh truyền nhiễm đơn thuần mà còn có thể để lại những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Việc nhận biết sớm triệu chứng, chăm sóc đúng cách và đặc biệt là tiêm vaccine đầy đủ sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng. Đừng chủ quan với sởi - hãy hành động ngay để phòng tránh những hậu quả đáng tiếc!
