Chuyên gia hiến kế đón dòng vốn lớn vào Việt Nam

Ngày 12/12, Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) và Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance tổ chức diễn đàn Triển vọng thị trường vốn Việt Nam 2026 với chủ đề “Bứt phá trên nền tảng mới” tại Hà Nội.

Ổn định thị trường để nâng chất lượng huy động vốn

Tại diễn đàn, TS Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch VFCA, đánh giá năm 2025 đã tạo ra 3 nền tảng có tính chất lịch sử cho sự phát triển thị trường và hội nhập tài chính quốc tế của Việt Nam.

Thứ nhất, thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng từ “cận biên” lên “mới nổi thứ cấp”. Thứ hai, Luật Công nghiệp công nghệ số và Nghị quyết 05 trở thành bộ khung pháp lý đầu tiên cho thị trường tài sản mã hóa. Thứ ba, Nghị quyết 222 về Trung tâm tài chính quốc tế đặt nền móng thể chế để Việt Nam tham gia sâu vào dòng chảy tài chính toàn cầu.

Theo ông Nghĩa, thị trường vốn muốn bứt phá cần tư duy mới và cách tiếp cận mới, nhất là với các vấn đề về dòng vốn, khung pháp lý cho tài sản số và định hướng phát triển trung tâm tài chính quốc tế.

Thị trường phải mạnh dạn sáng tạo các công cụ tài chính “Made in Vietnam” như trái phiếu xanh gắn tín chỉ carbon, tài sản số hóa, token hóa chứng khoán, sản phẩm ứng dụng blockchain… đồng thời cần thu hút mạnh mẽ các quỹ đầu tư tổ chức và cá nhân, quỹ hưu trí, quỹ mạo hiểm và quỹ xanh nhằm tạo nền vốn dài hạn, ổn định cho doanh nghiệp.

Trong khi đó, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương, nhận định doanh nghiệp Việt vẫn phụ thuộc quá lớn vào tín dụng ngân hàng, trong khi thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp chưa đáp ứng kỳ vọng.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng, ông nhấn mạnh yêu cầu cải cách mạnh mẽ hàng hóa trên thị trường (trái phiếu, cổ phiếu), nâng cao chất lượng vận hành và đổi mới tư duy huy động vốn dài hạn từ các quỹ và nhà đầu tư.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết cơ quan quản lý đang triển khai các bước nhằm tăng độ mở thị trường và đáp ứng tiêu chí nâng hạng, trong đó có cơ chế đối tác bù trừ trung tâm. Đồng thời, cũng cần nghiên cứu sản phẩm mới như trái phiếu hạ tầng, trái phiếu xanh, sản phẩm phái sinh và các bộ chỉ số chứng khoán.

Tái cấu trúc thị trường vốn thế nào?

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, nhận định Việt Nam bước vào giai đoạn mới với yêu cầu vừa tăng trưởng nhanh, vừa đảm bảo ổn định chính trị, bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng quản trị.

Theo ông, mô hình phát triển mới cần hội tụ 4 điểm chính: Tăng trưởng nhanh và bền vững; chuyển dịch trọng tâm sang năng suất, khoa học - công nghệ; kết hợp đồng thời ba yếu tố: đầu tư, tiếp thu công nghệ, đổi mới sáng tạo; huy động và phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả.

Hiện nay, nhiều nền kinh tế đạt tăng trưởng cao ghi nhận vốn đóng góp 40-50% vào tăng trưởng. Việt Nam hiện mới đạt tổng vốn đầu tư toàn xã hội khoảng 33% GDP, trong khi nhu cầu vốn cho chuyển đổi xanh, ứng phó biến đổi khí hậu và đổi mới công nghệ ngày càng mở rộng.

Do đó, Việt Nam cần duy trì tốc độ tăng vốn đầu tư khoảng 10%/năm và nghiên cứu thành lập Quỹ khẩn cấp quốc gia để ứng phó rủi ro.

Môi trường đầu tư tại Việt Nam chưa thật sự thông thoáng, khiến dòng tiền chưa chảy mạnh vào sản xuất và đổi mới. Hệ thống tài chính vẫn lệch về ngân hàng; thị trường vốn còn nhỏ; các định chế phi ngân hàng chưa phát triển; rủi ro liên thông giữa các thị trường vẫn lớn.

TS Cấn Văn Lực đề xuất cần hoàn thiện thể chế theo chuẩn quốc tế; phát triển thị trường vốn cân bằng hơn, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng; vận hành thị trường carbon và thúc đẩy thị trường tài sản số; nâng cao minh bạch và quản trị doanh nghiệp; duy trì ổn định vĩ mô để dòng vốn chuyển từ đầu cơ sang sản xuất.

Việt Nam cần cải thiện thủ tục hành chính và nâng cao năng lực quản lý tài chính theo chuẩn quốc tế; thành lập các quỹ mới như quỹ chuyển đổi xanh, quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ đầu tư mạo hiểm; xây dựng một chiến lược tổng thể về huy động, phân bổ, sử dụng nguồn lực.