Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi. (Ảnh: AP)
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trong tuyên bố đưa ra cuối ngày 14/11: "Gần đây, các nhà lãnh đạo Nhật Bản đã đưa ra những phát biểu khiêu khích liên quan đến Đài Loan, gây tổn hại nghiêm trọng đến bầu không khí giao lưu nhân dân giữa Trung Quốc và Nhật Bản, đồng thời gây ra những rủi ro đáng kể cho an toàn cá nhân và tính mạng của công dân Trung Quốc tại Nhật Bản".
Bộ Ngoại giao, Đại sứ quán và Lãnh sự quán Trung Quốc tại Nhật Bản “nghiêm túc nhắc nhở công dân Trung Quốc tránh đến Nhật Bản trong tương lai gần".
Ngày 7/11, Thủ tướng Takaichi phá vỡ tiền lệ với phát biểu tại Quốc hội Nhật rằng Tokyo có thể hỗ trợ quân sự cho Đài Loan (Trung Quốc) trong một số tình huống "xấu nhất", chẳng hạn như một cuộc tấn công của Bắc Kinh vào hòn đảo.
“Nếu chiến hạm được sử dụng và một cuộc phong tỏa hải quân liên quan đến sử dụng vũ lực, tôi tin rằng điều đó sẽ cấu thành ‘tình huống đe dọa sự sống còn’ của Nhật Bản”, bà Takaichi nói, ngụ ý rằng tình huống đó sẽ buộc Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản vào cuộc trên cơ sở quyền tự vệ tập thể.
Bắc Kinh nhiều lần yêu cầu bà Takaichi rút lại phát biểu của mình, nhưng nhà lãnh đạo Nhật Bản từ chối, dù đầu tuần này bà đã dịu giọng khi nói rằng không có ý định đi ngược lại lập trường của các chính phủ trước đây.
Điều này chưa đủ để xoa dịu Trung Quốc - quốc gia coi Đài Loan là “cốt lõi của các vấn đề cốt lõi”.
Tối 13/11, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tôn Vệ Đông triệu Đại sứ Nhật Bản tại Trung Quốc Kenji Kanasugi để chính thức phản đối phát biểu của bà Takaichi.
Bài viết của Thời báo Hoàn cầu gọi đây là "hành động ngoại giao cực kỳ bất thường", nhấn mạnh "mức độ nghiêm trọng của lời cảnh báo là chưa từng có tiền lệ".
"Đây không phải là thông báo thông thường, mà là lời cảnh báo cấp cao và nghiêm khắc. Tokyo phải hiểu rõ điều này và chớ nên làm qua loa. Họ nên ngay lập tức sửa chữa sai lầm và rút lại những lời lẽ ác ý", Thời báo Hoàn cầu viết.
Cảnh báo công dân không nên đến Nhật Bản là hành động cụ thể đầu tiên của Bắc Kinh nhằm đáp trả Tokyo vì phát biểu của bà Takaichi.
Theo thống kê của Cơ quan Du lịch Nhật Bản, du khách Trung Quốc đến Nhật Bản chiếm gần 1/4 tổng số khách du lịch nước ngoài, với gần 7,5 triệu du khách từ Trung Quốc đại lục đến nước này trong 9 tháng đầu năm nay.
Trung Quốc có truyền thống sử dụng công cụ kinh tế mỗi khi có mâu thuẫn với Nhật Bản. Năm 2010, Trung Quốc giảm xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản trong bối cảnh tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư leo thang.
Ngày 14/11, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cảnh báo Nhật Bản về bất kỳ khả năng can thiệp quân sự nào vào Đài Loan.
"Nếu phía Nhật Bản không rút ra bài học từ lịch sử và dám mạo hiểm, hoặc thậm chí sử dụng vũ lực để can thiệp vào vấn đề Đài Loan, họ sẽ phải chịu thất bại thảm hại trước Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc với ý chí sắt đá và phải trả giá đắt", người phát ngôn tuyên bố.
Trong bài xã luận đăng ngày 14/11, Nhân dân Nhật báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc cho rằng phát biểu của bà Takaichi là lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Nhật Bản "đưa ra lời đe dọa quân sự chống lại Trung Quốc" sau 80 năm.
Dù có quan hệ chính thức với Bắc Kinh từ năm 1972, Tokyo vẫn duy trì quan hệ không chính thức chặt chẽ với Đài Bắc, và nhiều lần bày tỏ lo ngại về hòn đảo này trong những năm gần đây.
