Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội ngày 30/10 vừa qua, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Thiện Nhân (đoàn TPHCM) đề xuất nâng tuổi nghỉ hưu lên 65 với kỳ vọng có 5 triệu lao động phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số. Ông cũng đề nghị có giải pháp nâng mức sinh từ 1,91 lên 2,1 trước năm 2035.
Đề xuất này ngay lập tức thu hút sự quan tâm của dư luận, bởi đây là vấn đề không chỉ liên quan đến cấu trúc lao động mà còn tác động trực tiếp đến an sinh xã hội, chất lượng việc làm và sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số.
Theo điều 169 Bộ luật Lao động 2019, người lao động bảo đảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định được hưởng lương hưu khi đủ tuổi nghỉ hưu. Tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với nữ vào năm 2035.
Từ thực tế này, ĐBQH Trương Xuân Cừ (Phó chủ tịch Trung ương Hội người cao tuổi Việt Nam) nói: “Tôi cho rằng chưa thể tăng tuổi nghỉ hưu lên mức 65 nhanh như thế được. Bởi vì hiện nay, nước ta vẫn chưa tăng tuổi nghỉ hưu tới mức 62. Thế giới cũng không có nhiều nước tuổi nghỉ hưu lên tới 65".
Theo ông Cừ, Việt Nam đang ở giai đoạn già hóa dân số (tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên vượt ngưỡng 10% tổng dân số). Dự báo đến khoảng năm 2036, Việt Nam mới trở thành quốc gia có dân số già (tỷ lệ người từ 65 tuổi trở lên đạt 14%). Trong bối cảnh đó, mọi quyết định liên quan đến chính sách hưu trí cần được cân nhắc kỹ, tránh tác động ngược đến thị trường lao động, đặc biệt là cơ hội việc làm của thế hệ trẻ.
Ông cho rằng có thể nghiên cứu việc kéo dài tuổi làm việc đối với một số ngành nghề đặc thù như giảng dạy, y khoa, nghiên cứu khoa học... Tuy nhiên, việc này cần dựa trên cơ sở thực tiễn, có đánh giá cụ thể và thận trọng từng bước.
“Không thể làm nhanh, vì nhanh quá là chưa có cơ sở” - ông Cừ nói.
Điều kiện để phát triển "kinh tế bạc”
Ở góc nhìn khác, ĐBQH Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) phân tích rằng hiện nay, tuổi thọ ngày càng tăng, điều kiện chăm sóc sức khỏe và đời sống tốt hơn nên khả năng làm việc của người cao tuổi cũng được kéo dài. Nhiều nước đã đối mặt với già hóa dân số, tỷ lệ người cao tuổi cao, nguồn lao động trẻ ít, nên họ kéo dài tuổi nghỉ hưu một cách rất tự nguyện. Có nước vẫn có người làm việc đến 70 tuổi.
Theo ông Cường, người ta gọi đó là “kinh tế bạc” - kinh tế của những người tóc bạc và khai thác tối đa lợi thế của nhóm này, bởi nhiều người đến tuổi đó mới phát huy tốt nhất giá trị và đóng góp.
Tuy nhiên, những ngành nghề đòi hỏi cường độ lao động cao, phản xạ nhanh, thao tác chính xác thì không phù hợp với người cao tuổi. Vì vậy, phát triển "kinh tế bạc" phải đi kèm mô hình, phương thức rất linh hoạt để khai thác nhóm có ưu thế, đồng thời không ép buộc nhóm không còn thích ứng.
Đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích: "Nếu quy định cứng nhắc, bắt buộc đồng loạt thì lợi ích lại song hành với mặt trái. Hơn nữa, Việt Nam hiện vẫn còn nguồn lao động trẻ tương đối dồi dào cần khai thác triệt để, hiệu quả trước khi nghĩ đến biện pháp bắt buộc kéo dài tuổi nghỉ hưu".
Ông khẳng định Bộ luật Lao động 2019 đã có lộ trình để nâng tuổi nghỉ hưu nam lên 62, nữ lên 60. Chính vì thế, trước mắt, chúng ta chưa phải tính tới chuyện nâng tuổi nghỉ hưu lên 65.
