Đại sứ Úc tại Việt Nam Gillian Bird
ảnh: Đại sứ quán Úc
Nhiều thập niên liên tiếp hợp tác trong các lĩnh vực thương mại, giáo dục, an ninh và hỗ trợ phát triển đã tạo nên nền tảng vững chắc cho Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện song phương vào năm 2024, theo Đại sứ Úc.
Quan hệ ở giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất
Đại sứ Bird nêu lên một số sáng kiến hỗ trợ của phía chính quyền Canberra cho Việt Nam, như Úc là bên lắp đặt tuyến cáp viễn thông dưới biển đầu tiên của Việt Nam, xây dựng các trạm mặt đất vệ tinh và thiết lập mạng lưới truyền tải điện cao thế.
Các doanh nghiệp Úc thuộc nhóm những ngân hàng và hãng luật nước ngoài đầu tiên hoạt động tại Việt Nam, trong khi RMIT trở thành trường đại học quốc tế đầu tiên được mời chính thức xây dựng cơ sở tại Việt Nam.
Năm 2000, Úc xúc tiến dự án hỗ trợ phát triển lớn nhất của mình thời điểm đó: xây dựng cầu Mỹ Thuận bắc qua sông Tiền, và đến nay vẫn là biểu tượng nổi bật và minh chứng bền vững cho sức mạnh của quan hệ song phương.
Đại sứ Úc tại Việt Nam cũng đề cập hợp tác trong mảng giáo dục, vốn luôn là một trụ cột của quan hệ Việt Nam - Úc. Theo thống kê chính thức của Đại sứ quán Úc, hơn 7.500 lãnh đạo và cán bộ trẻ Việt Nam đã nhận học bổng của chính phủ Úc trong 50 năm qua, và hơn 160.000 sinh viên Việt Nam từng du học tại Úc.
Khi về nước, cựu du học sinh giữ vai trò quan trọng trong khu vực công và tư, cũng như trong các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế, đóng góp đáng kể vào sự phát triển của Việt Nam.
Đại sứ Bird nhận định quan hệ song phương đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất. Hai nước cùng chia sẻ một tầm nhìn hướng tới tương lai, dựa trên cam kết sâu sắc trong việc thúc đẩy quan hệ kinh tế, cùng giải quyết những thách thức chung và xây dựng một khu vực ổn định, thịnh vượng, tôn trọng chủ quyền.
Ông Trần Xuân Phong, chủ trang trại nuôi heo ở tỉnh Thái Nguyên, đang thao tác trên máy phát điện biogas do doanh nghiệp Việt Nam phát triển dựa trên sự hỗ trợ của Úc
ảnh: thụy miên
Úc hỗ trợ phát triển kỷ lục cho Việt Nam
Trong vòng 50 năm kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, Úc đã hỗ trợ ODA (viện trợ phát triển chính thức) cho Việt Nam với số tiền lên tới hơn 3 tỉ AUD. Giải thích về lý do chính phủ Úc quyết định tăng mức hỗ trợ phát triển lên 96,6 triệu AUD trong năm 2025 – 2026, bà Bird cho hay con số trên thể hiện cam kết của Úc trong khuôn khổ Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện, nhằm hỗ trợ Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045.
Kế hoạch Đối tác Phát triển Úc – Việt Nam giai đoạn 2025–2030 nêu rõ những ưu tiên chung của hai nước trong hợp tác phát triển, tập trung vào các thách thức mới nổi như tăng trưởng kinh tế bền vững, phát triển nguồn nhân lực, ứng phó biến đổi khí hậu và thúc đẩy bình đẳng giới.
Vừa qua, Úc đã hỗ trợ 3,8 triệu AUD nhằm giúp Việt Nam khắc phục hậu quả nặng nề từ các đợt bão và lũ lụt xảy ra tại một số tỉnh miền bắc và miền trung. "Chúng tôi xin gửi lời chia buồn sâu sắc tới các gia đình và cộng đồng chịu ảnh hưởng bởi những thiên tai này", đại sứ nói, đồng thời khẳng định Úc sẽ tiếp tục là đối tác phát triển tin cậy của Việt Nam, cùng đồng hành trên chặng đường dài phía trước.
Khu vực mô phỏng dạy nghề logistics của Trường CĐ Hàng hải và Đường thủy 1 (MIC1) tại Hải Phòng
ảnh: thụy miên
Sự chuyển tiếp phù hợp với đà phát triển của Việt Nam
Theo Đại sứ Úc, trong suốt hơn 50 năm qua, hợp tác phát triển giữa Úc và Việt Nam luôn phát triển theo sát tiến trình đổi mới và trưởng thành của Việt Nam. Từ những ngày đầu tập trung xây dựng hạ tầng cơ bản như những cây cầu, đến nay Úc chú trọng hỗ trợ Việt Nam giải quyết các thách thức phức tạp trên con đường trở thành quốc gia thu nhập cao.
Bà Bird nêu trường hợp cụ thể như sáng kiến Aus4Skills, viết tắt từ Chương trình hợp tác phát triển nguồn nhân lực Việt Nam – Úc, vừa tổng kết 10 năm triển khai hôm nay (4.12) tại Hà Nội. Sáng kiến đánh dấu khoản đầu tư trọng điểm kéo dài 10 năm của Úc, nhằm phục vụ mục tiêu xây dựng lực lượng lao động có kỹ năng, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Trong khuôn khổ chương trình, sinh viên tại 16 trường cao đẳng đối tác trên cả nước được đào tạo theo chuẩn ngành nghề, giúp họ có thể làm việc ngay trong lĩnh vực logistics và cảng biển sau khi tốt nghiệp—từ đó nâng cao năng suất cho hai ngành then chốt của nền kinh tế. Hơn 15.000 sinh viên đã hưởng lợi từ chương trình đào tạo chất lượng cao, trong đó có hơn 100 sinh viên khuyết tật, góp phần mở rộng nguồn nhân lực có tay nghề và cải thiện năng suất của Việt Nam.
Về ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển dịch năng lượng, Úc và Việt Nam đang triển khai nhiều dự án chung nhằm giảm phát thải, huy động nguồn lực khí hậu, hỗ trợ chuyển đổi năng lượng tái tạo và phát triển chuỗi cung ứng năng lượng.
Một ví dụ tiêu biểu là việc Úc hỗ trợ 10 doanh nghiệp lúa gạo áp dụng công nghệ và quy trình canh tác hiện đại trên hơn 33.000 ha tại đồng bằng sông Cửu Long. Sáng kiến này đang cải thiện sinh kế cho hơn 46.000 người dân tại khu vực chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu.
Trong lĩnh vực chuyển dịch năng lượng, Úc tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam chuẩn bị triển khai các dự án truyền tải điện một chiều cao áp. Đây là công nghệ then chốt cho truyền tải điện quy mô lớn, đường dài, giúp tích hợp nguồn năng lượng tái tạo và tăng cường an ninh năng lượng.
Một thành viên của HTX Mường Hoa ở Sa Pa nhận được sự hỗ trợ của chương trình GREAT
ảnh: thụy miên
Xúc tiến bình đẳng giới và trao quyền kinh tế cho phụ nữ
Đại sứ Úc nhận định thu hẹp khoảng cách giới không chỉ là việc đúng đắn mà còn là lựa chọn mang lại hiệu quả kinh tế. Và 7 năm qua, Úc đã hợp tác với chính phủ Việt Nam triển khai Chương trình Nông nghiệp và Du lịch Bình đẳng giới (GREAT).
Một trong những thành tựu nổi bật của GREAT là tác động mạnh mẽ tới việc trao quyền kinh tế cho phụ nữ. Trong giai đoạn đầu, chương trình đã giúp tăng thu nhập cho 15.000 phụ nữ tại hai tỉnh Sơn La và Lào Cai, đồng thời tạo ra 3.500 việc làm mới. GREAT cũng huy động được 9 triệu AUD vốn đồng đầu tư từ khu vực tư nhân vào 2 địa phương này trong 5 năm đầu tiên. GREAT không chỉ là một dự án—đó là động lực thúc đẩy thay đổi mang tính hệ thống.
Giai đoạn 2 của chương trình (2022–2027) đang hỗ trợ các tỉnh Lào Cai và Sơn La triển khai các nghị quyết mới của Việt Nam. Với Nghị quyết 68 về phát triển khu vực tư nhân, GREAT hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế. Đối với Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo, GREAT kết nối các doanh nghiệp công nghệ và trường đại học với doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo, giúp họ tiếp cận và thụ hưởng bình đẳng từ công nghệ số.
Điều tạo nên sự khác biệt của GREAT chính là cách tiếp cận thị trường, giúp cộng đồng trở nên tự chủ và giảm phụ thuộc vào viện trợ. Chương trình coi phụ nữ và nam giới dân tộc thiểu số là những tác nhân của thị trường, là nhà sản xuất, doanh nhân và người tiêu dùng, chứ không phải đối tượng thụ hưởng thụ động.
Lấy mẫu ở bẫy côn trùng tại rừng trồng ở tỉnh Lạng Sơn trong nỗ lực xác định loài ngoại lai xâm hại rừng
ảnh: thụy miên
Hợp tác linh hoạt, bền bỉ, hướng đến tương lai
Bà Bird cho hay Việt Nam đến năm 2030 được kỳ vọng sẽ trở thành một nền kinh tế năng động, thu nhập trung bình cao, đổi mới hơn, xanh hơn và kết nối sâu rộng hơn với thế giới. Và Úc sẽ tiếp tục là đối tác tin cậy đồng hành trên chặng đường đó.
"Để chuẩn bị cho tương lai này, chúng tôi đang định hình lại quan hệ đối tác phát triển, tập trung vào những chương trình mang lại tác động thực chất và tạo chuyển biến mang tính đột phá. Úc ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng bao trùm, hỗ trợ Việt Nam chuyển dịch năng lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời đầu tư vào kỹ năng cho lực lượng lao động tương lai. Bình đẳng giới và hòa nhập xã hội sẽ tiếp tục là trọng tâm, bởi đây là điều kiện để tăng trưởng của Việt Nam vừa công bằng, vừa bền vững. Chúng tôi cũng sẽ mở rộng hợp tác dựa trên đổi mới sáng tạo và sự tham gia của khu vực tư nhân, vốn là động lực then chốt của tăng trưởng kinh tế. Cách tiếp cận của Úc sẽ linh hoạt, sẵn sàng ứng phó với các thách thức mới, song song với việc hỗ trợ các mục tiêu dài hạn của Việt Nam", theo bà Bird.
Bà đại sứ cũng đánh giá rằng kinh nghiệm nhiều năm thiết kế và triển khai các dự án phát triển tại Việt Nam đã mang đến cho Úc những bài học quan trọng, có thể định hướng cho các chương trình trong tương lai.
"Đối với Úc, hỗ trợ phát triển cho Việt Nam là một khoản đầu tư chiến lược. Một Việt Nam mạnh mẽ, bao trùm và bền vững sẽ góp phần củng cố an ninh khu vực, tăng khả năng chống chịu kinh tế, đồng thời mở ra cơ hội tăng cường thương mại và đầu tư trong các lĩnh vực như giáo dục, logistics, năng lượng sạch và chuyển đổi số. Điều này cũng tạo điều kiện để hai nước tiếp tục hợp tác thúc đẩy trật tự khu vực dựa trên luật lệ, tôn trọng chủ quyền và cùng nhau giải quyết các thách thức chung", Đại sứ Úc kết luận.
