Nỗi sợ hãi, căng thẳng và lo âu đang bao trùm cuộc sống của hàng nghìn người Afghanistan tại Mỹ kể từ tuần trước, sau khi Rahmanullah Lakanwal, 29 tuổi, bắn hai lính Vệ binh Quốc gia Mỹ đang làm nhiệm vụ gần Nhà Trắng. Nghi phạm là cựu binh Afghanistan, tới Mỹ tị nạn vào tháng 9/2021, một tháng sau khi Taliban lên nắm quyền ở Afghanistan.
Sự việc châm ngòi cơn thịnh nộ của chính quyền Tổng thống Donald Trump với hàng loạt biện pháp mạnh tay nhắm vào dân nhập cư gốc Afghanistan và nhiều nước khác.
Khắp nước Mỹ, cộng đồng dân nhập cư gốc Afghanistan lo sợ cơn giận này sớm muộn sẽ lan đến mình. Tại Florida, một cựu quân nhân Afghanistan từng sát cánh chiến đấu cùng quân đội Mỹ thừa nhận ông đang sống trong thấp thỏm lo âu. Ông nghĩ các đặc vụ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) sớm hay muộn sẽ nhắm đến cộng đồng của mình, dù họ nhập cư vào Mỹ một cách hợp pháp.
Một tài xế xe công nghệ gốc Afghanistan ở Oregon còn quyết định ngừng trò chuyện với hành khách, sợ mình sẽ trở thành mục tiêu trả đũa. Một học giả người Afghanistan ở thủ đô Washington cảnh báo nguy cơ toàn bộ dân nhập cư nước này trở thành mục tiêu bị công kích sau vụ nổ súng.
"Vụ tấn công rõ ràng là một hành động kinh khủng, nhưng tại sao hậu quả lại đổ lên đầu cả một cộng đồng lớn hơn", Yahya Haqiqi, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Mạng lưới Hỗ trợ Afghanistan, một tổ chức phi lợi nhuận tại Oregon, bình luận. "Việc này chẳng khác nào ai đó phạm tội nhưng cả khu phố bị tống vào tù".
Lễ tuyên thệ nhập tịch Mỹ tại Thư viện Tổng thống John F. Kennedy ở Boston, bang Massachusetts ngày 19/8. Ảnh: Reuters
Mỹ đã ngừng tiếp nhận người tị nạn từ Afghanistan vào đầu năm và hồi tháng 6 ban hành lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân từ 19 quốc gia, trong đó có Afghanistan, ngoại trừ những người xin Thị thực Nhập cư Đặc biệt (SIV). Tuy nhiên, sau vụ nổ súng tháng 11, cánh cửa nhập cư hợp pháp vào Mỹ cho người gốc Afghanistan gần như đã bị khóa chặt.
Sở Di trú và Nhập tịch Mỹ (USCIS) đã ngừng xử lý vô thời hạn tất cả các yêu cầu nhập cư liên quan đến công dân Afghanistan.
"Chính quyền Trump đang dốc hết sức để đảm bảo những cá nhân trở thành công dân Mỹ đều là những người ưu tú nhất trong số những người ưu tú. Quốc tịch là một đặc quyền, không phải là quyền lợi mặc định", người phát ngôn Bộ An ninh Nội địa Mỹ nhấn mạnh. "Chúng tôi sẽ không chấp nhận bất kỳ rủi ro nào khi tương lai của quốc gia đang bị đe dọa".
Giám đốc USCIS Joseph B. Edlow cho biết sẽ kiểm tra lại từng thẻ xanh đã cấp cho những người đến từ Afghanistan và 18 nước bị hạn chế nhập cảnh. Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo "tạm dừng cấp thị thực cho các cá nhân đi lại bằng hộ chiếu Afghanistan".
Những thông báo dồn dập này đã tạo ra một làn sóng bất an trong cộng đồng hơn 190.000 người Afghanistan đang định cư tại Mỹ.
Haqiqi cho biết điện thoại của ông liên tục reo từ đầu tuần vì các cuộc gọi từ thành viên cộng đồng ở Oregon xin tư vấn. Nhóm đặc biệt lo lắng là những người đang chờ xử lý đơn đoàn tụ với gia đình bị bỏ lại ở Afghanistan sau đợt sơ tán hỗn loạn năm 2021.
Nghi phạm Rahmanullah Lakanwal trong vụ nổ súng vào hai vệ binh Mỹ ở Washington hôm 26/11. Ảnh: Reuters
Một người đàn ông Afghanistan tại Portland, đã được cấp thẻ xanh, lo sợ mình bị tước tư cách thường trú vì USCIS rà soát lại cả những đơn đã được chấp thuận. "Những người Afghanistan vô tội có thể phải đối mặt với nhiều phán xét hơn, trong khi chúng tôi chỉ muốn hòa bình", ông nói.
Người này từng là bác sĩ trên tuyến đầu chống dịch Covid-19 tại Afghanistan. Ông rời bỏ quê hương sau khi cảm thấy sự an toàn của bản thân và gia đình mình bị đe dọa, do công việc của ông trong lĩnh vực y tế cộng đồng có liên quan đến nhiều đối tác quốc tế và có nguy cơ bị chính quyền Taliban hoài nghi.
Ông đến Mỹ vào năm 2024 qua cơ chế SIV, được sống và làm việc hợp pháp vĩnh viễn tại Mỹ, vừa làm tài xế công nghệ vừa đăng ký thi lấy giấy phép hành nghề y. "Tất cả chúng tôi đều tôn trọng đất nước và luật pháp Mỹ, vì vậy khi vụ tấn công xảy ra, cả cộng đồng cảm thấy buồn và lo ngại giống như mọi người Mỹ", ông nói.
Một số người Afghanistan ở Oregon cũng lo ngại mất giấy phép lao động vì loại giấy tờ này gắn liền với tình trạng nhập cư hợp pháp. Việc gia hạn giấy phép lao động cũng nằm trong số những quy trình đang bị tạm dừng vô thời hạn.
Abdul Wahid Gulrani, một người tị nạn đang làm việc ở Đại học George Washington, nhấn mạnh rằng phần lớn người Afghanistan đến Mỹ sau chiến dịch sơ tán năm 2021 chọn tuyệt đối tuân thủ pháp luật, dù phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về tài chính, tâm lý, pháp lý và xã hội.
"Hàng chục nghìn người Afghanistan mới đến đang làm việc chăm chỉ để xây dựng lại cuộc sống, học tập, làm việc, tình nguyện và hòa nhập vào xã hội Mỹ", Gulrani viết. "Một hành động đơn lẻ không nên được sử dụng để biện minh cho các hạn chế không cần thiết đối với di cư hợp pháp, đào sâu định kiến hoặc để thúc đẩy các chính sách dựa trên cảm xúc bồng bột".
(Theo NBC News)
