Ngày 21/11, trong khuôn khổ kỳ họp thứ 10, Chính phủ trình Quốc hội dự án Luật Trí tuệ nhân tạo (AI). Theo tờ trình của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, AI đang trở thành công nghệ then chốt của Cách mạng công nghiệp 4.0, mang lại nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra hàng loạt yêu cầu cấp bách về quản lý, an toàn và đạo đức, những vấn đề mà khung pháp lý hiện hành chưa đáp ứng đầy đủ.
Thực tiễn cho thấy nhiều rủi ro từ việc ứng dụng AI, như thiếu cơ chế phân loại và kiểm soát rủi ro, chưa có hệ thống kiểm định, cấp phép đối với các mô hình AI, đặc biệt nhóm rủi ro cao. Khoảng trống về trách nhiệm pháp lý khi AI gây thiệt hại vẫn chưa được lấp đầy. Bên cạnh đó, những nguy cơ an ninh phi truyền thống như deepfake phục vụ lừa đảo, bôi nhọ hoặc gây bất ổn xã hội ngày càng gia tăng, khiến việc ban hành luật riêng về AI trở nên cần thiết.
Đề xuất phạt tới 2 tỉ đồng với hành vi dùng AI để tạo nội dung giả mạo. (Ảnh minh hoạ)
Theo Báo Người Lao Động, dự thảo luật phân loại hệ thống AI thành bốn mức rủi ro: Không chấp nhận được, cao, trung bình và thấp. Nhà cung cấp phải tự đánh giá, phân loại trước khi đưa hệ thống ra thị trường và chịu trách nhiệm về kết quả phân loại.
Luật yêu cầu minh bạch và gắn nhãn đối với nội dung có yếu tố giả mạo hoặc mô phỏng người thật, cũng như sản phẩm do AI tạo ra phục vụ truyền thông, quảng cáo. Với hệ thống rủi ro cao, nhà cung cấp và đơn vị triển khai phải có nghĩa vụ giải trình khi cá nhân bị ảnh hưởng yêu cầu.
Nhóm rủi ro không chấp nhận được bị cấm hoàn toàn. Danh mục này bao gồm các hệ thống phục vụ hành vi vi phạm pháp luật; công nghệ giả mạo nhằm thao túng, gây tổn hại nghiêm trọng; khai thác điểm yếu của nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em, người cao tuổi; hoặc tạo nội dung nguy hại cho an ninh quốc gia.
Về chế tài, dự thảo quy định tổ chức, cá nhân vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ. Nếu gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định.
Mức xử phạt hành chính tối đa có thể lên tới 2% doanh thu tại Việt Nam của năm trước đối với vi phạm thuộc Điều 11; tái phạm có thể bị phạt tới 2% doanh thu toàn cầu. Nếu không có doanh thu năm liền trước hoặc mức phạt theo doanh thu thấp hơn khung tối đa, mức phạt tiền trần là 2 tỉ đồng đối với tổ chức và 1 tỉ đồng đối với cá nhân.
Với các vi phạm ngoài Điều 11, mức phạt tối đa cũng là 2 tỉ đồng cho tổ chức và bằng một nửa đối với cá nhân.
