Trên các diễn đàn, hội nhóm lớn về ô tô vẫn thường xảy ra tranh cãi quanh câu chuyện "đi làn phải nhanh hơn làn trái có vi phạm lỗi vượt xe bên phải?" Chủ đề này khiến không ít người băn khoăn, đặc biệt là những người chưa nắm rõ quy định, luật hiện hành.
Tình trạng bám làn trái, di chuyển tốc độ thấp khá phổ biến trên cao tốc
ẢNH: CHÍ TÂM
Trên thực tế, khi gặp xe đi trước bám làn trái sát dải phân cách nhưng chạy chậm, nhiều tài xế, nhất là những tài mới thường rơi vào thế khó vì chuyển sang làn phải để vượt lên thì sợ phạm luật, còn bám đuôi thì gây ức chế và ùn ứ. Tuy nhiên, luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 có hiệu lực từ năm 2025 đã giải thích rất rõ, giúp giải đáp băn khoăn của nhiều tài xế.
Quy định rõ về hành vi vượt xe
Căn cứ theo khoản 1, điều 14, luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 (TTATGTĐB 2024) quy định vượt xe là tình huống giao thông trên đường mà mỗi chiều đường xe chạy chỉ có một làn đường dành cho xe cơ giới, xe đi phía sau di chuyển sang bên trái để di chuyển lên trước xe phía trước.
Như vậy, hành vi vượt xe hiểu theo đúng nghĩa chỉ diễn ra trên các tuyến đường chỉ có một làn xe chạy cùng chiều. Lúc này, nếu muốn vượt, tài xế bắt buộc phải "mượn" làn đường ngược chiều, lách về bên trái để vượt lên.
Theo quy định, tài xế điều khiển xe phía sau được vượt xe phía trước từ bên trái nhưng phải đảm bảo điều kiện an toàn
ẢNH: T.N
Cũng tại khoản 1, điều 14, luật quy định rõ đối với đường có nhiều làn xe thì khi xe đi phía sau di chuyển lên trước xe phía trước sẽ áp dụng quy tắc sử dụng làn đường quy định tại điều 13 của luật TTATGTĐB 2024.
Quy định này xác nhận trên đường cao tốc hoặc quốc lộ có nhiều làn đường, việc một chiếc xe đi ở làn bên phải di chuyển nhanh hơn, vượt qua xe đang đi ở làn bên trái không được coi là hành vi vượt xe. Do đó, khái niệm vượt phải sẽ không áp dụng cho trường hợp này, thay vào đó, đây là hành vi sử dụng làn đường hợp pháp.
Tuy nhiên, tài xế cần lưu ý phải cho xe chạy trong một làn đường, chỉ được chuyển làn ở những nơi cho phép, có tín hiệu cảnh báo và phải tuân thủ tốc độ quy định của làn đường đó.
Trường hợp nào bị xử phạt lỗi vượt xe bên phải?
Căn cứ theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP (Nghị định 168) quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, hành vi vượt phải vẫn bị xử lý nghiêm trong các trường hợp không được phép.
Vượt xe sai quy định có thể bị phạt tới 6 triệu đồng, trừ 2 điểm trong giấy phép lái xe
ẢNH: T.N
Tại điểm a, khoản 5, điều 6 của nghị định này quy định mức phạt tiền 4 - 6 triệu đồng với người điều khiển xe ô tô thực hiện hành vi vượt bên phải xe khác trong trường hợp không được phép. Ngoài việc bị phạt tiền, tài xế vi phạm còn bị trừ 2 điểm trên giấy phép lái xe theo quy định tại điểm a, khoản 16, điều 6.
Hành vi vượt phải trong trường hợp không được phép này thường áp dụng cho các tình huống như vượt phải trên đường chỉ có 1 làn xe cơ giới mỗi chiều, lách sang lề đường hoặc làn xe máy để vượt hoặc vượt ở nơi cấm vượt.
Như vậy, với sự rõ ràng của luật và quy định mới, tài xế có thể trút bỏ gánh nặng tâm lý khi lưu thông trên cao tốc. Việc nắm vững luật không chỉ giúp tránh mất tiền oan mà còn góp phần xây dựng văn hóa giao thông, giảm thiểu ùn tắc do thói quen bám làn trái gây ra.
