Điều gì khiến xe giường nằm, từ phương tiện giá rẻ, trở thành nỗi ám ảnh?

Xe giường nằm đã từng và hiện vẫn phổ biến ở nhiều nước, như Ấn Độ, vì đáp ứng được nhu cầu di chuyển đường dài, thuận tiện hơn so với đường sắt và rẻ hơn so với hàng không. Phương tiện vận tải này thường chạy chuyến đêm, để sau một giấc ngủ là khách tới nơi. 

Ở hướng ngược lại, xe giường nằm cũng đã bị cấm ở nhiều nước chủ yếu vì lý do an toàn.

Đức đã cấm xe giường nằm từ năm 2006, sau khi xảy ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng, hành khách bị văng ra khỏi xe. Các nhà làm luật cho rằng người đi xe giường nằm không được cố định cơ thể bằng dây đai an toàn phù hợp.

Năm 2010, tòa án Đức đã bác bỏ đơn kháng cáo của một công ty điều hành xe buýt giường nằm cho rằng quy định cấm như vậy vi phạm luật EU. Thẩm phán kết luận rằng không có quy định trên toàn EU đối với việc lưu hành xe giường nằm; như vậy, quy định cấm của Đức chính là tiền lệ.

Ở Mỹ, Anh và nhiều nước châu Âu khác, xe khách giường nằm không bị cấm, nhưng vì nhiều lý do, như việc siết chặt các quy định an toàn, xảy ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng, và lượng khách không đủ bù chi phí..., loại phương tiện vận tải hành khách này không còn phổ biến.

Tại Trung Quốc, xe giường nằm từng rất phổ biến vì giá rẻ, thuận tiện, phù hợp với người lao động có thu nhập thấp. Theo trang Caixin, cuộc khảo sát do một số cơ quan chính phủ nước này thực hiện vào năm 2011 cho thấy 60% khách sử dụng dịch vụ xe giường nằm là nông dân và công nhân nhập cư.

Tuy nhiên, loại xe này đã bị siết chặt quản lý và cấm sản xuất từ tháng 3/2012, và đặc biệt là sau vụ tai nạn thảm khốc vào rạng sáng 26/8/2012, nhu cầu cũng sụt giảm. Khi đó, một xe khách giường nằm chở gần 40 người đâm vào xe bồn chở methanol trên đường cao tốc gần thành phố Diên An, tỉnh Thiểm Tây, khiến cả hai phương tiện bốc cháy, 36 người thiệt mạng, chỉ 3 người sống sót nhưng chấn thương nặng. 

Theo quy định ban hành vào tháng 3/2012, toàn bộ xe giường nằm phải bị loại bỏ khỏi hệ thống đường bộ Trung Quốc trong vòng 6 năm.

Vì sao xe khách giường nằm bị cấm?

Có một số nguyên nhân khiến xe khách giường nằm bị cấm ở một số nước, tập trung vào yếu tố an toàn.

Thứ nhất, xe khách giường nằm, đặc biệt là loại 2 tầng, dễ lật hơn xe buýt thông thường, do trọng tâm cao. Lối đi trên xe chật hẹp, mật độ dày và chỉ có một cửa lên xuống khiến hành khách khó tìm đường thoát thân khi xảy ra tai nạn. 

Thứ hai, với thiết kế giường nằm, thay vì ngồi, không có thiết kế dây an toàn phù hợp để đảm bảo việc giữ chặt người trên giường trong tư thế nằm ngả, nên khi xảy ra tai nạn, nguy cơ chấn thương và tử vong cao hơn. Đã có không ít trường hợp hành khách trên xe giường nằm bị hất văng ra ngoài khi xảy ra va chạm mạnh.

Thứ ba là các yếu tố an toàn đặc thù khác, như xe khách giường nằm thường chạy vào ban đêm, khi tài xế dễ bị buồn ngủ hoặc thiếu tỉnh táo; hành khách có phản xạ chậm hơn, hoặc thậm chí không kịp có bất kỳ phản xạ gì khi xảy ra tai nạn vì đang ngủ...

Giải pháp thay thế an toàn 

Tại Trung Quốc, thời điểm xe khách giường nằm bắt đầu bị loại bỏ khỏi hệ thống đường bộ cũng là lúc mạng lưới giao thông đường sắt bắt đầu phát triển. Tàu cao tốc trở thành lựa chọn của nhiều người dân nước này, với các ưu điểm như tốc độ cao, an toàn, thời gian di chuyển linh hoạt, đúng giờ, và chi phí hợp lý. 

Đến nay, mạng lưới đường sắt cao tốc (HSR) của Trung Quốc thuộc loại lớn nhất và phủ rộng nhất thế giới, với tổng chiều dài hơn 40.000km, gồm những tuyến mới đi vào hoạt động có tốc độ lên tới 200-380km/h.  

Phương thức giao thông này cũng rất phát triển ở các nước như Nhật Bản (Shinkansen), Pháp (TGV), Đức (ICE), Tây Ban Nha (AVE)...

Mô hình thứ hai có thể thay thế xe giường nằm là xe khách ghế ngồi chất lượng cao, với ghế được thiết kế ngả sâu, tương tự như ghế thương gia trên máy bay, tạo sự thoải mái cho hành khách khi di chuyển đường dài. Loại phương tiện này phổ biến ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ và nhiều nước châu Âu.

Hàng không giá rẻ cũng là một lựa chọn thay thế, phổ biến ở các nước hoặc các vùng có hạ tầng giao thông đường bộ và đường sắt chưa phát triển.