Chiều 5/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi); Luật Tiết kiệm, chống lãng phí. Nhiều đại biểu cho rằng việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân là cần thiết, song dự thảo cần được thiết kế lại theo hướng công bằng, bền vững và phù hợp với biến động của đời sống xã hội.
Đánh thuế công bằng để không ai bị "giàu lên giả tạo"
Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Phòng) cho biết, ông đồng tình với sự cần thiết phải sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) như Tờ trình của Chính phủ đã nêu. Tuy nhiên, ông cho rằng dự thảo hiện nay vẫn chưa tiếp cận đúng tinh thần, mục tiêu mà Đảng và Nhà nước đặt ra - đó là phải chuyển từ tư duy "điều tiết thu nhập, thu hẹp bất bình đẳng, gắn nghĩa vụ với khả năng đóng góp" sang tư duy "thu công bằng, bền vững và khuyến khích phát triển".
"Nếu không bám sát quan điểm này, các quy định của luật sẽ thiếu tính khả thi, làm mất đi sự bình đẳng giữa thu nhập của doanh nghiệp và thu nhập của cá nhân", ông Sơn nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Phòng) (Ảnh: Nguyễn Hằng).
Theo ông, dự thảo đã giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh, nhưng cần có nguyên tắc rõ ràng để điều chỉnh linh hoạt theo biến động kinh tế - xã hội.
"Thực tế chứng minh chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động rất nhiều, nếu không có các nguyên tắc, cơ chế cập nhật kịp thời thì sẽ dẫn đến tình trạng "trượt thuế", khiến hàng triệu người bị coi như giàu lên giả tạo", ông nói.
Đại biểu cũng lưu ý, mức thuế suất cao nhất hiện nay là 35%, thuộc nhóm cao trong khu vực ASEAN, có thể làm giảm sức hấp dẫn của nguồn nhân lực chất lượng cao và gây cảm giác thiếu công bằng giữa người làm công ăn lương và người có thu nhập từ đầu tư.
Ông Sơn đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát lại phạm vi thu nhập chịu thuế để bao quát hơn các nguồn thu mới như từ thương mại điện tử, kinh tế số, tài sản số, nền tảng xuyên biên giới, livestream...
"Trong khi đó, thu nhập từ bất động sản, chứng khoán, lãi tiền gửi lại bị phân biệt và đang áp dụng mức thuế khác biệt. Sự phân biệt này tạo bất bình đẳng giữa các loại thu nhập. Tôi cho rằng cần nghiên cứu kỹ và thiết kế theo nguyên tắc: đánh thuế theo bản chất thu nhập, không theo hình thức pháp lý, để tránh tình trạng chuyển dịch thu nhập giả tạo", ông Sơn nhấn mạnh.
Liên quan đến thu nhập từ kinh doanh, ông cho rằng quy định hiện nay giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết là cần thiết, nhưng trong luật vẫn phải nêu rõ nguyên tắc để tránh lúng túng khi áp dụng.
"Hiện nay có nhiều trường hợp cá nhân hoặc hộ gia đình cải tạo nhà ở của mình thành căn hộ hoặc phòng cho thuê. Vậy trong trường hợp này, thu nhập được tính thuế như thế nào? Nếu áp theo biểu thuế lũy tiến từng phần thì doanh thu sẽ buộc phải chuyển sang hộ kinh doanh, khi đó cách xác định doanh thu và chi phí ra sao? Nếu không quy định nguyên tắc rõ ràng ngay trong luật, rất dễ phát sinh vướng mắc", ông phân tích.
Về thủ tục khấu trừ và quyết toán thuế, ông Sơn phản ánh thực tế hiện nay còn phức tạp.
"Nhiều người có 4-5 nguồn thu nhập phải đi xin chứng từ từng nơi rồi mới tự nhập lên hệ thống quyết toán. Tôi đề nghị Chính phủ xây dựng hệ thống đồng bộ, khi nhập mã số thuế thì hệ thống tự tổng hợp dữ liệu khấu trừ từ các nguồn", ông nói, cho rằng điều này sẽ giúp minh bạch, giảm chi phí tuân thủ và tăng niềm tin của người dân.
Làm rõ khái niệm "thu nhập không bằng tiền"
Đại biểu Phan Đức Hiếu (Hưng Yên) nêu hai vấn đề đáng chú ý trong dự thảo luật. Thứ nhất, tại điểm b, khoản 2, Điều 3 quy định "tiền, thù lao và các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền dưới mọi hình thức", ông Hiếu cho rằng khái niệm "không bằng tiền" cần được quy định cụ thể hơn.
"Muốn xác định thu nhập chịu thuế thì mọi khoản lợi ích không bằng tiền cũng phải quy đổi được ra giá trị bằng tiền. Nếu không xác định được giá trị tương đương thì cơ quan thuế sẽ không thể tính và quyết toán được", ông nói.
Đại biểu Phan Đức Hiếu (Hưng Yên) (Ảnh: Nguyễn Hằng).
Thứ hai, dự thảo liệt kê thu nhập từ chuyển giao công nghệ là đối tượng chịu thuế TNCN toàn phần. Theo ông Hiếu, quy định này chưa phù hợp với chính sách khuyến khích phát triển khoa học - công nghệ hiện nay.
"Nhà nước đang ban hành nhiều cơ chế ưu đãi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ. Nếu quy định thu nhập từ hoạt động này là chịu thuế toàn phần, thì sẽ mâu thuẫn với tinh thần khuyến khích của các chính sách khác", ông nói và đề nghị nghiên cứu điều chỉnh để bảo đảm thống nhất.
