Ngày xưa người Việt có câu "Được mùa chớ phụ ngô khoai". Mùa chính được lúa, người ta vẫn trân trọng từng củ ngô, củ khoai để dành phòng năm mất mùa. Câu chuyện nghe có vẻ rất "nhà nông" nhưng thực ra lại đúng với túi tiền của phụ nữ thời hiện đại. Khi thu nhập tăng lên, có thêm khoản dư ngoài chi tiêu cơ bản hàng tháng, nhiều người nghĩ ngay đến chuyện thưởng cho bản thân: Mua chiếc túi ao ước, đổi điện thoại mới, đi du lịch xa.
Những niềm vui đó không sai, nhưng nếu chỉ có vậy, rất dễ rơi vào cảm giác "tiền vào rồi lại hết", cả năm cố gắng mà tài khoản vẫn mỏng. Vậy khi lương tăng, có thêm tiền thưởng, hoặc thu nhập phụ khởi sắc, phụ nữ nên làm gì với khoản "dư ra" để vừa tận hưởng, vừa thực sự đổi chất cuộc sống?
"Được mùa chớ phụ ngô khoai" - bài học cũ cho túi tiền mới
Ngày trước ông bà mình đâu có khái niệm "tài chính cá nhân", "kế hoạch dòng tiền", nhưng họ hiểu rất rõ một điều: Năm nào trúng mùa cũng không được chủ quan. Lúa chất đầy bồ, họ vẫn phơi khô ngô, khoai, sắn để dành cho những ngày giáp hạt. Đó là cách họ bảo vệ gia đình trước rủi ro, không phải bằng kiến thức cao siêu mà bằng sự tiết chế và trân trọng những gì mình đang có.
Ngày nay, thu nhập của phụ nữ có thể đến từ nhiều nguồn: Lương, thưởng, freelance, bán hàng online… Mỗi lần được tăng lương, được thưởng Tết, chốt được hợp đồng lớn, cảm giác hạnh phúc là điều dễ hiểu. Nhưng nếu trong đầu chỉ nghĩ "mình xứng đáng được tiêu hết chỗ tiền này" thì rất dễ quay lại vạch xuất phát sau vài tuần vui vẻ. Câu "Được mùa chớ phụ ngô khoai" nhắc chúng ta rằng những lúc "được mùa tiền" chính là thời điểm đẹp nhất để gom góp, sắp xếp lại cuộc sống tài chính, chứ không phải lúc vung tay không cần nhìn lại.
Việc đầu tiên: Nhìn thẳng vào bức tranh tiền bạc của mình
Trước khi quyết định sẽ làm gì với khoản tiền dư, điều quan trọng là dừng lại và nhìn cho rõ mình đang ở đâu. Mỗi chị em đều có một bức tranh tài chính riêng: có người còn nợ thẻ tín dụng, có người đang trả góp nhà, có người chưa hề có quỹ dự phòng, cũng có người đã tích lũy được chút vốn nhưng chưa biết dùng thế nào.
Khoản thu nhập tăng thêm này, nếu chỉ nhìn nó như "tiền thưởng" để tiêu cho sướng thì khá phí. Hãy coi nó như cơ hội để chữa những "lỗ hổng" mình vẫn đang lờ đi. Bạn có khoản nợ lãi cao nào kéo dài nhiều tháng chưa dứt? Hãy mạnh dạn trích một phần tiền dư để trả bớt nợ, giảm gánh nặng tinh thần về lâu dài. Bạn chưa có nổi khoản quỹ dự phòng tương đương 2-3 tháng chi phí sinh hoạt? Đây là lúc bắt đầu. Chỉ cần một khoản nhỏ được gửi riêng, không đụng tới, bạn sẽ bớt hoảng hốt khi con ốm, xe hỏng hay mất việc đột ngột.
Khi dám nhìn thẳng vào bức tranh tiền bạc của mình, bạn sẽ nhận ra khoản "dư ra" thực ra không hề dư, nó đang đứng ở cửa, chờ bạn phân công nhiệm vụ cho rõ ràng.
Chia nhỏ tiền dư: Phần cho hiện tại, phần gửi lại cho tương lai
Phụ nữ không cần phải biến mình thành "chuyên gia tài chính" để quản lý tiền, nhưng nên tập thói quen chia nhỏ khoản dư một cách hợp lý. Thay vì để chung rồi tiêu dần, hãy quyết định ngay từ đầu: phần nào dành cho niềm vui hiện tại, phần nào để dành cho tương lai.
Một phần nhỏ, bạn có thể dành để thưởng cho bản thân: một bữa ăn ngon, một chiếc váy lâu nay vẫn muốn mua, một chuyến đi ngắn để nạp năng lượng. Niềm vui này rất quan trọng, vì nó giúp bạn thấy công sức mình bỏ ra được ghi nhận, thấy cuộc sống không chỉ là tiết kiệm và lo lắng. Tuy nhiên, chỉ nên dừng ở mức khiến bạn mỉm cười chứ không phải khiến tài khoản "khóc thét".
Phần còn lại, hãy gửi gắm cho tương lai. Có thể là gửi tiết kiệm kỳ hạn, mở một tài khoản "không đụng đến", đăng ký một khoản bảo hiểm hưu trí nhỏ, hoặc bắt đầu học về những kênh đầu tư đơn giản, an toàn. Nếu có con, bạn có thể tách riêng một khoản hàng tháng cho quỹ giáo dục, coi đó là "ngô khoai" dành cho hành trình dài của con, không tiêu lẫn vào tiền chợ, tiền điện nước.
Khi biết chia nhỏ và đặt tên cho từng phần tiền của mình, phụ nữ sẽ thấy mình bớt mơ hồ. Mỗi lần nhìn lại, bạn biết rõ: đây là tiền cho mình hôm nay, đây là tiền cho mình của vài năm tới, đây là tiền phòng khi có chuyện bất ngờ. Cảm giác đó rất khác với việc chỉ nhìn con số rồi than "không hiểu cả năm đi làm mà chẳng dư được bao nhiêu".
Đừng để khoản tiền dư biến thành áp lực khoe mẽ
Một cái bẫy rất dễ gặp khi thu nhập tăng lên là cảm giác "mình phải sống sang hơn cho xứng". Nhiều chị em thay vì dùng tiền dư để xây nền tảng vững chắc thì lại lao vào cuộc đua vô hình: Mua đồ hiệu để không thua bạn bè, trả tiền cho những buổi tụ tập mà mình không thực sự muốn đi, cố chứng minh với người thân rằng "con không còn nghèo như trước nữa".
Cuối cùng, tiền hết mà lòng thì vẫn thấy trống. Những thứ mua về không làm đời sống tinh thần phong phú hơn, chúng chỉ là lớp vỏ bên ngoài. Nếu thử hỏi thật lòng thứ gì khiến mình an tâm hơn, một chiếc túi đắt tiền hay một khoản tiết kiệm trong ngân hàng, đa số phụ nữ đều có câu trả lời rất rõ.
Hãy nhớ, tiền dư là của bạn, không phải tấm vé để bước vào cuộc thi "ai sống sang hơn". Bạn hoàn toàn có quyền nói "không" với những cuộc vui khiến ví mỏng đi mà tâm không vui hơn. Bạn cũng có quyền chọn đầu tư vào những thứ ít thấy trên ảnh mạng, nhưng lại hiện lên rất rõ trong cuộc đời: Răng khỏe, sức khỏe tốt, kỹ năng mới, quan hệ gia đình ấm áp.
Khoản tiền dư, nếu được dùng một phần để học một kỹ năng mới, tham gia một khóa học ngắn, rèn luyện sức khỏe, hay đơn giản là khám sức khỏe tổng quát định kỳ, nó sẽ quay trở lại với bạn dưới dạng cơ hội, sự tự tin và bình an dài lâu. Một người phụ nữ càng trưởng thành càng hiểu rằng số dư trong tài khoản quan trọng, nhưng "giá trị bản thân" mới là thứ quyết định mình đi được bao xa.
"Được mùa chớ phụ ngô khoai" trong thời hiện đại có thể hiểu đơn giản là: lúc thuận lợi đừng quên chuẩn bị cho lúc khó khăn, lúc có nhiều hơn đừng quên chăm lo gốc rễ. Thu nhập tăng, khoản tiền dư ra chính là "mùa vàng" mà bạn mất bao năm mới gặt được. Hãy trân trọng nó, vui với nó, nhưng cũng đừng tiêu nó đi trong một cơn hứng khởi. Khi biết nuôi dưỡng "ngô khoai" tài chính của riêng mình, phụ nữ sẽ không còn cảm giác chông chênh mỗi khi đời nổi gió, bởi trong lòng đã có một kho dự trữ nhỏ nhưng rất ấm áp, đó là sự chuẩn bị và tình thương dành cho chính mình.
