Khoảng 2 năm trở lại đây, trong mỗi đợt sa thải/cắt giảm nhân sự hoặc giảm lương, lý do đầu tiên bị đề cập… luôn là AI. Dân văn phòng trên khắp thế giới, trong mọi lĩnh vực từ tài chính, marketing, cho đến hành chính nhân sự,... dù không ai thẳng thắn nói ra hay thừa nhận, nhưng tất cả đều chung 1 nỗi lo: Mình sẽ bị AI "cướp" việc.
Nhưng thực tế hoàn toàn không hề như vậy! Một báo cáo do PwC thực hiện và công bố kết quả vào hồi tháng 7 vừa qua, lại cho thấy một bức tranh rất khác: AI không phải "kẻ thù", càng không phải thủ phạm của làn sóng sa thải hay tình trạng thất nghiệp như nhiều người vẫn nghĩ.
Giải oan cho AI
Báo cáo "2025 Global AI Jobs Barometer" của PwC được xây dựng dựa trên dữ liệu từ hơn 20 nền kinh tế lớn và theo dõi hàng chục triệu tin tuyển dụng trong nhiều năm. Những phát hiện chính của nghiên cứu này bác bỏ hoàn toàn suy nghĩ "AI là mối đe dọa cần câu cơm của mình".
Ảnh minh họa
Báo cáo này chỉ ra rằng những người làm việc trong các ngành có mức độ ứng dụng AI cao, lại đang được hưởng lợi nhiều nhất, với mức lương trung bình nhỉnh hơn 56% so với những công việc không dùng AI. Điều này chứng tỏ AI đang tạo ra lợi thế tăng lương, cải thiện thu nhập rõ rệt cho người biết tận dụng nó. Đây không phải con số cục bộ trong một ngành hay một quốc gia, mà là xu hướng ghi nhận trên phạm vi toàn cầu. Sự chênh lệch lương không đến từ may mắn, mà từ việc dùng AI để tăng hiệu suất, rút ngắn thời gian xử lý công việc và tạo ra giá trị lớn hơn cho tổ chức.
PwC cũng cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa tốc độ áp dụng AI và năng suất lao động. Những quốc gia và ngành nghề triển khai AI ở quy mô lớn, có mức cải thiện năng suất nhanh gấp 4lần so với các khu vực chậm áp dụng. Khi năng suất làm việc của người lao động tăng, doanh nghiệp tăng trưởng, lợi nhuận được cải thiện và khả năng chi trả cho người lao động cũng tăng theo. Vì vậy, thay vì làm mất việc, AI lại đang góp phần tạo ra động lực tài chính mạnh hơn cho cả người đi làm lẫn doanh nghiệp.
Điểm khiến nhiều người ngạc nhiên nhất là việc AI không làm giảm cơ hội việc làm. PwC ghi nhận các ngành được xếp vào nhóm chịu tác động mạnh từ AI bao gồm tài chính, kế toán, marketing, hành chính văn phòng và các công việc hỗ trợ khách hàng, vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng việc làm rất tích cực trong vòng 10 năm qua.
Số lượng tin tuyển dụng tại những ngành này không giảm mà còn tăng, phản ánh nhu cầu ngày càng lớn cho những nhân sự biết vận hành hệ thống mới, giám sát chất lượng đầu ra của AI, phối hợp quy trình và khai thác tối đa khả năng của công nghệ. Thực tế, AI không xóa bỏ công việc mà đang chuyển đổi bản chất công việc, biến các vai trò truyền thống thành những vị trí phức tạp hơn, đòi hỏi kết hợp giữa kỹ năng con người và công nghệ để tạo ra giá trị cao hơn.
Dân văn phòng cần làm gì để biến AI thành "đòn bẩy thăng tiến"?
Số liệu của PwC đã "giải oan" cho AI, thế nên vấn đề cần bận tâm lúc này không còn là "AI có lấy mất việc của mình không?", mà là "mình có biết dùng AI để tăng giá trị của bản thân hay không?".
Ảnh minh họa
Phủ nhận sự hữu ích, thiết thực của AI hay "bắt tay" với nó để bản thân tiến nhanh hơn, suy cho cùng là lựa chọn của mỗi người, không ai có thể ép uổng. Trong trường hợp bạn lựa chọn phương án sau - "bắt tay" cùng AI, gợi ý từ các chuyên gia, theo báo cáo của PwC, gói gọn trong 2 gạch đầu dòng.
1 - Chủ động tích hợp AI vào các tác vụ hàng ngày
Điều đầu tiên cần làm là học cách tích hợp AI đúng vào công việc hằng ngày, chứ không phải chỉ mở công cụ lên dùng thử cho vui.
Những người được hưởng mức chênh lệnh 56% lương theo PwC chính là những người dùng AI để tối ưu hóa những tác vụ chiếm nhiều thời gian nhất: Viết báo cáo, phân tích dữ liệu, biên tập tài liệu, chuẩn bị slide thuyết trình, tổng hợp thông tin, kiểm tra lỗi và xây dựng quy trình. Khi AI xử lý phần "nặng", con người dành năng lượng cho phần "sáng tạo", và đó mới là thứ chứng minh năng lực của bản thân người lao động.
2 - Chủ động học hỏi, trau dồi những kỹ năng AI không thể làm
Đây là điều đương nhiên và hiển nhiên, không có gì khó hiểu. Vấn đề chỉ là không phải ai cũng chịu làm.
Ảnh minh họa
Tư duy chiến lược, khả năng giao tiếp, khả năng thuyết phục, kết nối con người, ra quyết định dựa trên bối cảnh hay quản lý đội nhóm,... là những việc AI không thể làm thay con người, cùng lắm là chỉ có thể hỗ trợ. Khi AI làm tốt phần kỹ thuật, chính những kỹ năng "thuần con người" này sẽ là yếu tố quyết định giúp một nhân sự nổi bật hơn trong môi trường cạnh tranh.
Một hướng đi rất tiềm năng mà người lao động có thể tham khảo trong bối cảnh này: Trở thành người điều phối, "huấn luyện" AI trong công việc. PwC ghi nhận sự xuất hiện của nhiều vai trò mới như "AI reviewer" hay "AI orchestrator" - Những người không nhất thiết phải tạo ra một công cụ AI, nhưng lại chịu trách nhiệm giám sát, tinh chỉnh và đảm bảo chất lượng đầu ra của AI. Điều này mở đường cho dân văn phòng trở thành "người điều khiển AI", một vị trí có giá trị cao trong tổ chức.
(Nguồn: pwc.com)
