Những ngày qua, sự ra đi bất ngờ của ông Hoàng Nam Tiến – Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT khiến nhiều người không khỏi bàng hoàng.
Trên trang cá nhân, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu – chuyên gia tim mạch, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Phó Trưởng Bộ môn Tim mạch, Trường Đại học Y Hà Nội – đã chia sẻ những phân tích về mối liên hệ giữa hiện tượng đột tử và các bệnh lý tim mạch.
Theo PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, đột tử (SDS – Sudden Death) là một tình huống y khoa khi bệnh nhân tử vong bất ngờ do nguyên nhân tự nhiên, xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn – thường là trong vòng một giờ sau khi xuất hiện triệu chứng hoặc trong vòng 24 giờ nếu được phát hiện còn sống nhưng không có triệu chứng. Hiểu một cách đơn giản, đột tử là cái chết đột ngột do bệnh lý, không bao gồm các nguyên nhân như tai nạn, tai họa trong sinh hoạt hay chiến tranh.
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu – chuyên gia tim mạch, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và Phó Trưởng Bộ môn Tim mạch, Trường Đại học Y Hà Nội
Phần lớn các trường hợp đột tử có liên quan đến bệnh lý tim mạch như nhồi máu cơ tim (với các biến chứng nguy hiểm), rối loạn nhịp tim (rung thất và xoắn đỉnh), có thể bẩm sinh hoặc mắc phải, hoặc do tắc nghẽn đường tống máu của tim (như hẹp khít van động mạch chủ và bệnh cơ tim phì đại).
Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng đột tử có thể xuất phát từ các nguyên nhân khác, trong đó có đột quỵ. “Rất nhiều trường hợp đột tử chưa rõ nguyên nhân được cho là do đột quỵ, nhưng thực tế nguyên nhân này chỉ chiếm khoảng 10–20%”, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu chia sẻ.
Giải thích thêm về đột quỵ mà người dân thường gọi là tai biến mạch máu não, ông cho biết: “Đây là tình trạng não bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cung cấp máu lên não bị giảm, gián đoạn khiến não thiếu oxi, dưỡng chất để nuôi tế bào. Chủ yếu trên thực tế có 2 loại đột quỵ là bị tắc mạch máu nuôi não và chảy máu (xuất huyết) não. Cả 2 loại tai biến này đều tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vùng não bị tổn thương có thể dẫn đến tử vong trong thời gian ngắn. Nếu không ai chứng kiến theo định nghĩa sẽ được gọi là đột tử".
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu khẳng định, trong quá trình làm việc thực tế, ông đã gặp rất nhiều bệnh nhân đột tử. Đáng buồn là nhiều trường hợp xảy ra ngay trước mắt nhưng vẫn không thể cứu được. Không chỉ riêng ông mà giới y khoa quốc tế cũng đang nỗ lực nghiên cứu các biện pháp nhằm tăng tỷ lệ sống sót cho người bệnh.
“Một trong những phương pháp hiệu quả nhất là cấp cứu ngừng tuần hoàn một cách chuyên nghiệp”, ông nhấn mạnh.
Để nâng cao khả năng sống sót cho bệnh nhân, các bác sĩ liên tục mở lớp hướng dẫn và huấn luyện hồi sức cấp cứu trong tình huống bất ngờ: “Chúng tôi thường xuyên tổ chức lớp huấn luyện cho cả nhân viên y tế lẫn người dân. Các bệnh viện khác cũng vậy. Các chuyên gia hồi sức cấp cứu hiện nay đều là những KOL tích cực trong việc phổ biến kiến thức này, với mục tiêu tăng cơ hội sống sót cho người bệnh ngừng tuần hoàn và giảm tỷ lệ đột tử trong cộng đồng”.
PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu mong muốn triển khai dự án đặt máy sốc điện tại nơi công cộng để hỗ trợ cấp cứu
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người bệnh không được cấp cứu đúng cách, dẫn đến việc đưa vào viện quá muộn. Theo ông, một trong những dụng cụ quan trọng nhất khi bệnh nhân bị rối loạn nhịp tim dẫn đến đột tử (chiếm 80%) là máy phá rung (defibrillator).
Để dễ hiểu hơn, PGS lấy ví dụ về bộ phim Casino Royal của điệp viên 007, trong đó có cảnh James Bond bị đầu độc gây rối loạn nhịp phải lao ra xe ô tô tự lấy máy sốc điện cứu tính mạng mình.
“Một trăn trở mà không dưới 3 lần tôi đã chia sẻ trên mạng xã hội đó chính là sự cần thiết của chiếc máy nặng chưa đến 5kg này”, ông bày tỏ.
Trước sự ra đi của ông Hoàng Nam Tiến, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu càng thêm đau đáu về việc cần có những dự án, thay đổi để có thể hỗ trợ nhiều người hơn. Từ đó, ông đã trao đổi với Chủ tịch FPT Trương Gia Bình về mong muốn của mình và nhận được sự “đồng thuận trên cả mong đợi”.
“Chúng tôi sẽ triển khai dự án tại một thành phố với các máy sốc điện được gắn ở nơi công cộng. Hướng dẫn sử dụng, cũng như chuẩn hóa việc cấp cứu ngừng tuần hoàn sẽ do Bộ môn Hồi sức cấp cứu Trường Đại Học Y Hà Nội phụ trách. Các video thị phạm sẽ được bác sĩ Hùng Ngô thiết kế và tôi hoàn toàn tin tưởng vào anh.
Dự án sẽ được tổng kết và hy vọng trong vài năm tới hình ảnh chiếc máy sốc điện sẽ trở nên quen thuộc với chúng ta. Đây vừa là một phương tiện cứu sống người bệnh nhưng cũng là một biểu tượng nhắc nhở chúng ta hay quan tâm đến sức khỏe trái tim mình và những người quanh ta”, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu chia sẻ trên trang cá nhân.
