Lễ trao học bổng quốc gia L’Oréal – UNESCO: 16 năm kiến tạo bệ phóng cho nữ giới trong cuộc đua khoa học toàn cầu

Sự kiện đánh dấu cột mốc 16 năm chương trình đồng hành với khoa học Việt Nam, kiến tạo cơ hội để phụ nữ bước vào cuộc đua tri thức toàn cầu một cách tự tin và bình đẳng hơn.

Từ năm 2009 đến nay, L’Oréal Vietnam đã bền bỉ triển khai chương trình học bổng quốc gia, góp phần đưa 41 nhà khoa học nữ Việt Nam vào danh sách vinh danh. Bằng những công trình nghiên cứu có sức ảnh hưởng, họ đã tạo ra những bước tiến mới trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ khoa học đời sống, môi trường, vật liệu đến các công nghệ mũi nhọn. Những thành tựu này chính là minh chứng sống động cho tầm vóc và uy tín của chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học tại Việt Nam.

Chương trình học bổng quốc gia là một phần của Giải thưởng Khoa học toàn cầu L’Oréal – UNESCO For Women in Science, sáng lập từ năm 1989, đã vinh danh hơn 4.700 nhà khoa học trên khắp thế giới. Đáng chú ý, trong số đó có 7 nhà khoa học nữ sau khi được ghi nhận bởi chương trình đã tiếp tục nhận giải Nobel ở các lĩnh vực khoa học. Điều này khẳng định tính chuẩn mực của quy trình xét chọn cũng như tầm ảnh hưởng sâu rộng của mạng lưới hỗ trợ phụ nữ trong khoa học do L’Oréal và UNESCO đồng sáng lập.

Lễ trao học bổng năm 2025 được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 01/12/2025 tiếp tục quy tụ những nhà nghiên cứu có ảnh hưởng lớn trong các lĩnh vực then chốt. Trong bối cảnh thế giới vận hành dưới áp lực chuyển đổi xanh, chạy đua công nghệ và giải quyết các vấn đề chung như biến đổi khí hậu hay an ninh năng lượng, những nhà khoa học nữ càng giữ vai trò quan trọng. Họ không chỉ đảm trách các nghiên cứu nền tảng mà còn góp phần mở ra các hướng đi mới, góp phần định hình tương lai phát triển bền vững.

Từ hơn 100 đề án khoa học gửi về, ba nhà khoa học nữ được chọn trao học bổng năm 2025 là những gương mặt tiêu biểu nhất. Họ đại diện cho tinh thần đổi mới, sự táo bạo trong tư duy và khát vọng tạo ra những tác động tích cực cho cộng đồng thông qua nghiên cứu khoa học nghiêm túc và dài hạn.

Ba công trình khoa học – ba lời giải cho tương lai bền vững

PGS. TS. Tô Thị Mai Hương: Lời giải cho nông nghiệp phát thải thấp

Biến đổi khí hậu đòi hỏi nông nghiệp phải thay đổi. PGS. TS. Tô Thị Mai Hương theo đuổi hướng tiếp cận đột phá: dùng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác (prime editing) để tăng biểu hiện một số mã gen đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs). Mục tiêu của chị là tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa và giảm dịch tiết rễ. Điều này sẽ tác động tích cực tới hệ vi sinh vật vùng rễ, giúp cắt giảm phát thải mê-tan, loại khí nhà kính mạnh hình thành trong điều kiện kỵ khí ở ruộng lúa. Đây là bước tiến quan trọng để tạo ra giống lúa ưu tú: năng suất cao mà vẫn “nhẹ” khí nhà kính.

PGS. TS. Phạm Kim Ngọc: Lời giải cho AI tiết kiệm năng lượng

Sự bùng nổ của AI đi kèm cơn khát điện năng khổng lồ đã thúc đẩy PGS. TS. Phạm Kim Ngọc tập trung vào nghiên cứu kiến trúc tính toán trong bộ nhớ (In-Memory Computing) để vượt “nút thắt cổ chai” von Neumann. Bằng việc phát triển memristor, thiết bị có khả năng lưu trữ trạng thái analog mô phỏng khớp thần kinh, đặc biệt là trở nhớ tự chỉnh lưu (SRM), nghiên cứu của chị bao quát từ vật liệu đến linh kiện và vi mạch. Đích đến là các hệ thống phần cứng AI tích hợp cao, xử lý song song hiệu quả và tiết kiệm năng lượng, tiến gần hơn với cơ chế học của não bộ con người.

Lê Linh: Lời giải cho bài toán lưu trữ năng lượng

Chuyển dịch năng lượng cần những viên pin tốt hơn. TS. Lê Linh theo đuổi nghiên cứu đầy hứa hẹn của pin Lithium–lưu huỳnh (Li–S) với mục tiêu mật độ năng lượng khoảng 350 Wh/kg và vòng đời dài. Dự án thiết kế chất điện giải lỏng đa chức năng, phối hợp đồng dung môi và phụ gia để hạn chế dịch chuyển polysulfide, ổn định lithium kim loại, từ đó tăng dung lượng và độ bền chu kỳ. Nghiên cứu kết hợp thực nghiệm và mô phỏng này giúp làm rõ cơ chế cải thiện hiệu suất, đồng thời tối ưu điện cực và cấu trúc cell, đưa công nghệ Li–S tiến gần hơn tới ứng dụng đại trà.

Tại lễ trao giải, GS.VS. Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam và Chủ tịch Hội đồng Giám khảo nhấn mạnh quá trình tuyển chọn luôn đòi hỏi sự cẩn trọng đặc biệt. Mỗi đề tài đều có tính mới, tính ứng dụng và tiềm năng tác động xã hội lớn. Hội đồng – gồm các nhà khoa học hàng đầu trong nhiều lĩnh vực đã làm việc nghiêm túc, khách quan, đánh giá toàn diện từ giá trị khoa học đến khả năng truyền cảm hứng của từng ứng viên. Chính sự kỹ lưỡng này giúp chương trình liên tục tìm ra và nâng đỡ những tài năng thật sự, nuôi dưỡng thế hệ nhà khoa học nữ kế cận.

Theo GS.VS. Châu Văn Minh, mỗi suất học bổng không chỉ là sự ghi nhận hay hỗ trợ tài chính mà còn là niềm tin được trao gửi, tiếp thêm động lực để các nhà khoa học nữ tiếp tục kiên định theo đuổi con đường nghiên cứu , con đường đòi hỏi sự bền bỉ, hy sinh và đam mê lớn.

Dấu ấn 16 năm: Khi phụ nữ được trao cơ hội, khoa học được trao tương lai

Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam chia sẻ tại sự kiện: “Thế giới cần khoa học, và khoa học cần phụ nữ. Từ năm 2009 đến nay, L’Oreal Vietnam đã bền bỉ thực hiện sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ những nhà khoa học nữ tài năng trên khắp Việt Nam đang ngày đêm nghiên cứu nhằm giải quyết những thách thức lớn nhất của nhân loại qua chương trình học bổng cấp quốc gia và đề cử thành công 3 nhà khoa học nữ cho Giải thưởng Quốc tế danh giá. Chương trình này đã trở thành minh chứng sống động cho thấy khi phụ nữ được trao cơ hội và sự hỗ trợ, họ có thể đạt được những thành tựu phi thường và tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội. Họ là nguồn cảm hứng vô tận cho các thế hệ nhà khoa học trẻ tiếp tục theo đuổi con đường khoa học đầy thách thức nhưng cũng vô cùng vinh quang”.

Không chỉ dừng ở mục tiêu vinh danh nhà khoa học nữ tại Việt Nam, chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học còn là bệ phóng để các nhà khoa học Việt Nam bước ra quốc tế và kết nối với giới khoa học thế giới. Những câu chuyện thành công của PGS. TS. Hồ Thị Thanh Vân và Nguyễn Thị Hiệp (Giải thưởng Quốc tế L’Oreal International Rising Talents năm 2022 và 2018) đã chứng minh rằng: Khi rào cản giới được gỡ bỏ, phụ nữ Việt Nam hoàn toàn có thể dẫn dắt những nghiên cứu tiên phong.

Đúng như lời ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam khẳng định tại lễ trao giải: “ Sứ mệnh của chúng tôi là công nhận và hỗ trợ các nhà khoa học nữ tài năng trên toàn cầu, những người đang làm việc không biết mệt mỏi để giải quyết những thách thức lớn nhất của nhân loại. Nghiên cứu của họ không chỉ thể hiện kiến thức uyên thâm và sự sáng tạo, mà còn mang lại giá trị thực tiễn, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước và nâng ao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng”.

Lễ trao học bổng năm 2025 không chỉ là sự ghi nhận mà còn mở ra chương mới cho hành trình nghiên cứu của các nhà khoa học được vinh danh. Từ cánh đồng lúa với thách thức phát thải khí nhà kính, đến phòng thí nghiệm nơi những con chip AI siêu tiết kiệm năng lượng được khai phá, hay những cell pin Li–S đang dần hoàn thiện, trí tuệ và đam mê của các nhà khoa học nữ đang góp phần định hình một tương lai bền vững hơn cho Việt Nam và thế giới.