Gạo Ông Cua ST25 lần thứ ba được vinh danh "gạo ngon nhất thế giới" tại Phnom Penh (Campuchia), sau hai chiến thắng năm 2019 và 2023. Cuộc thi được tổ chức thường niên bởi The Rice Trader (Mỹ). Gạo đạt giải phải thơm, dẻo, mềm; hạt gạo khi khô và sau khi nấu chín. Giải không cấm gạo đã đạt giải nhất tham gia ở các lần tiếp theo.
Ông Hồ Quang Cua trên cánh đồng lúa ST25. Ảnh: Chúc Ly
Kỹ sư Hồ Quang Cua cho biết tiếp tục đưa ST25 dự thi dù trước đó đã đoạt giải nhất nhằm chứng minh chất lượng giống ổn định qua nhiều vụ, đồng thời khẳng định vị thế gạo Việt trên thị trường quốc tế và mở rộng cơ hội xuất khẩu. Khác với hai lần trước được trồng vụ đông xuân, lô gạo dự thi năm nay được sản xuất trong vụ hè thu – thời điểm thường bất lợi với lúa thơm, cho thấy khả năng thích ứng và giữ chất lượng của giống.
"Thành tích này đến từ hơn 20 năm chọn lọc di truyền để tạo giống lúa dự giải năm nay có hạt thon dài, trắng trong, cơm dẻo thơm mùi lá dứa – cốm non và vẫn mềm khi nguội", ông Cua nói.
Quy trình canh tác được ông xây dựng dựa trên nền tảng sinh học và kinh nghiệm tích lũy từ GS Nguyễn Thơ. Ông sử dụng chế phẩm vi sinh phân hủy rơm rạ, cải tạo đất, giảm sâu bệnh, giúp hạt gạo giữ độ trắng và mùi thơm tự nhiên. Nhiều thời điểm chưa bón phân hữu cơ, trùn quế đã xuất hiện khắp ruộng – theo ông là dấu hiệu của hệ sinh thái đất khỏe.
Nhờ điều kiện canh tác này, gạo ST25 vụ hè thu vẫn đạt chuẩn trắng – dẻo – thơm, không mất mùi khi để qua đêm. Dù thời gian sinh trưởng dài hơn 5–7 ngày, vụ hè thu đạt 75% năng suất vụ đông xuân được xem là rất cao. Mô hình của ông hiện được gần 2.000 hộ áp dụng trên hơn 3.000 ha tại Cà Mau, An Giang, Cần Thơ, cho năng suất 6–8 tấn/ha, giá lúa 9.000–13.000 đồng/kg.
Danh tiếng tăng kéo theo tình trạng gạo giả. Ông Cua cho rằng đây là hệ quả tất yếu của sản phẩm nổi tiếng, nhưng điều quan trọng là doanh nghiệp phải giữ chuẩn mực sản xuất để bảo vệ uy tín. Người tiêu dùng quen dùng gạo chuẩn vẫn có thể nhận ra qua hương thơm, độ dẻo và vị ngọt đặc trưng. Để bảo vệ thương hiệu, ông xây dựng logo nhận diện, đăng ký bảo hộ tại Mỹ, Anh, EU, Trung Quốc, Australia và Việt Nam.
Theo ông Cua, chọn giống và xây dựng thương hiệu đều cần thời gian. Việc ST25 ba lần đoạt giải quốc tế không chỉ khẳng định chất lượng gạo Việt mà còn cho thấy khi hàng giả xuất hiện nhiều, người tiêu dùng càng có xu hướng tìm về sản phẩm chính gốc.
