Theo Cục Khí tượng thuỷ văn, mưa lũ xảy ra tại Nam Trung Bộ từ 16-22/11 là một hiện tượng cực đoan, vượt kỷ lục lịch sử.
Lượng mưa tại nhiều trạm như Sơn Hòa (Đắk Lắk) 601,2 mm hay Quy Nhơn (Gia Lai) 380,6 mm đều vượt các kỷ lục lịch sử từng ghi nhận. Trong khi, một số trạm khác như Sơn Thành Tây, Sơn Thành Đông, Hòa Mỹ Tây, Sông Hinh ghi nhận tới 1.000-1.200mm chỉ trong vài ngày.
"Theo phân loại của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO), đây là các sự kiện hiếm gặp, gần như không thể dự báo chính xác định lượng", Cục Khí tượng thuỷ văn cho hay.
Ngoài ra, lượng mưa tích luỹ từ tháng 10 đến giữa tháng 11/2025 đã đạt mức rất cao, cao hơn trung bình nhiều năm 120-200%, khiến đất đai bão hòa. Khi bước vào đợt mưa chính, chỉ cần thêm 300-500mm mưa bổ sung là đã hình thành lũ lớn.
Nam Trung Bộ vừa trải qua những ngày mưa lũ lịch sử.
Theo thống kê trong 30 năm qua, các đợt lũ lớn ở Nam Trung Bộ thường xảy ra trước ngày 15/11. Tuy nhiên, đợt lũ lớn năm 2025 lại xuất hiện muộn hơn so với quy luật này.
"Sự kiện lũ lớn bất thường này là một minh chứng rõ ràng cho thấy quy luật lũ truyền thống đang thay đổi, phản ánh xu hướng thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường do tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến sự thay đổi của hoàn lưu, bão và áp thấp nhiệt đới. Thiên tai đang xảy ra thường xuyên hơn và khốc liệt hơn đã đặt ra đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao năng lực dự báo, quản lý rủi ro và phòng chống thiên tai cho khu vực này", Cục Khí tượng thuỷ văn nhận định.
Từ 16-22/11, lũ lớn, đặc biệt lớn và lũ lịch sử đã xuất hiện trên nhiều sông từ Quảng Trị đến Khánh Hòa và Lâm Đồng. Tại một số trạm trên sông Kỳ Lộ, hạ lưu sông Ba (ở Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa), sông Đa Nhim (Lâm Đồng) đã ghi nhận mức lũ vượt lịch sử trong vòng 30-40 năm trở lại đây. Đỉnh lũ trên sông Ba tại trạm Phú Lâm trong đợt lũ này có chu kỳ lặp lại ước tính khoảng 50 năm (tần suất hiếm).
Đặc điểm đặc biệt của đợt lũ này là nhiều sông lớn cùng vượt lũ lịch sử gồm, sông Kỳ Lộ (tại Đắk Lắk) vượt kỷ lục 2009, sông Ba (tại Đắk Lắk) vượt 1993, sông Dinh Ninh Hòa (tại Khánh Hòa) vượt 1986. Hiện tượng lũ đồng thời phá kỷ lục trên 3-5 lưu vực là cực kỳ hiếm, gần như chưa từng xuất hiện trong hơn 50 năm quan trắc, và không thuộc “mức lũ tính toán thông thường”.
Điều này cho thấy chỉ dự báo chính xác hơn vẫn không đủ để ngăn chặn thiên tai vượt lịch sử.
Trận lũ lịch sử từ 16-22/11 tại khu vực Nam Trung Bộ thêm một lần nữa cho thấy, mức độ dễ bị tổn thương của nước ta trước các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là mưa và lũ. Kể từ đầu năm, sau Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ, khu vực Nam Trung Bộ đã trở thành "tâm lũ", cho thấy mức độ khốc liệt của thiên tai ở vùng này
Về nguyên nhân dẫn đến đợt mưa lũ từ 15-21/11, Cục Khí tượng thuỷ văn cho hay, đây là kết quả của tổ hợp nhiều hình thái thời tiết cực đoan. Trên cao, nhiễu động trong đới gió đông trên độ cao 1.500-5.000m hoạt động mạnh, kết hợp với không khí lạnh cường độ rất mạnh, đặc biệt từ đêm 17/11, tạo nên vùng hội tụ ẩm từ tầng thấp đến tầng cao. Hơi nước từ Biển Đông liên tục được vận chuyển vào đất liền Trung Bộ và Tây Nguyên, trong khi địa hình Trường Sơn đóng vai trò “chắn gió”, kích thích đối lưu phát triển mạnh và duy trì mưa kéo dài.
Lượng mưa phổ biến từ 800-1.700 mm ở nhiều nơi, vượt xa khả năng tiêu thoát tự nhiên.
Ngoài yếu tố thời tiết, đặc điểm địa hình và thuỷ văn của Trung Bộ cũng làm tăng nguy cơ lũ lớn. Các lưu vực sông ngắn, độ dốc lớn khiến nước mưa tập trung nhanh về hạ lưu, dẫn đến lũ quét, lũ ống và lũ lên nhanh chỉ trong vài giờ, cộng với triều cường dâng cao, khiến việc tiêu thoát nước diễn ra chậm.
Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu khiến các hình thái mưa cực đoan trở nên mạnh hơn và khó dự báo hơn, đồng thời gia tăng tần suất lũ lớn trong 10-15 năm gần đây, với nhiều trạm ghi nhận lượng mưa vượt mức lịch sử 1.000-1.700 mm/đợt.
