Quyết định này, được Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem công bố hôm 8/7 tại sân bay quốc gia Ronald Reagan ở Arlington, Virginia, chính thức khép lại gần hai thập kỷ áp dụng một trong những quy định gây tranh cãi nhất của ngành hàng không Mỹ.
Hơn 20 năm trước, ngay sau âm mưu "đánh bom giày" của Richard Reid trên chuyến bay từ Paris đến Miami, TSA đã đưa ra biện pháp kiểm tra giày theo quy định toàn ngành. Đây cũng là giai đoạn mà nỗi ám ảnh hậu 11/9 vẫn còn ám ảnh tâm trí hành khách, buộc các quy định an ninh phải thiết lập ở mức cao nhất. Tuy nhiên, bất chấp mục tiêu đảm bảo an toàn, quy trình tháo giày đã trở thành biểu tượng tiêu cực cho sự rườm rà và mất thời gian tại các sân bay lớn như JFK, LAX, hay Atlanta.
Richard Reid được mệnh danh là Kẻ đánh bom giày.
Giờ đây, cùng với bước tiến của công nghệ kiểm tra an ninh, TSA tự tin khẳng định không cần hành khách phải tháo giày nữa.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem
"Chúng tôi tin rằng quyết định này sẽ rút ngắn thời gian chờ đợi và nâng cao trải nghiệm hành khách mà không làm giảm tiêu chuẩn an ninh", Bộ trưởng Noem nhấn mạnh, khẳng định rằng thay đổi đang được tiến hành thận trọng, dựa trên cơ sở khoa học và thử nghiệm kỹ lưỡng.
Một trong những nguyên nhân tạo nên bước ngoặt này là sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống máy quét CT 3D, thiết bị phân tích vật thể theo thời gian thực, cùng với trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ phân tích dữ liệu ở mức độ tinh vi bất ngờ. Theo chuyên gia an ninh hàng không Jeffrey Price từ Đại học Metropolitan, những công nghệ này đã giúp TSA "thông qua tầng lần giày mà không cần tháo bỏ", biến giày – từng bị xem là 'vùng mù' – trở thành yếu tố dễ kiểm soát.
Mặc dù vậy, ông Price bày tỏ lo ngại về việc triển khai chính sách mới mà không đồng thời trang bị đầy đủ nghiệp vụ cho nhân viên an ninh. "Công nghệ dù tiên tiến cũng không thể xử lý mọi tình huống", ông cảnh báo. "Vì vậy, cần tập huấn chuyên sâu để nhận diện những mối đe dọa bất thường, những thứ khó phát hiện qua hình ảnh máy quét".
Hành khách đến Mỹ sẽ không phải tháo giày để kiểm tra ở các sân bay.
Khách du lịch nhanh chóng hưởng lợi từ thay đổi này. Với hơn 1 tỷ lượt khách hàng năm 2023 theo thống kê của Bộ Giao thông Vận tải Mỹ, việc bỏ yêu cầu tháo giày có thể tiết kiệm hàng triệu giờ chờ đợi và cải thiện dòng chảy hành khách tại các trạm an ninh.
Dù vậy, TSA vẫn duy trì quyền thực hiện kiểm tra giày tùy nghi trong các tình huống bất thường. Điều này khiến nhiều chuyên gia lo ngại về tính nhất quán và công bằng trong áp dụng chính sách. Harriet Holmes, chuyên gia chính sách tại RAND Corporation, cho rằng để xác lập niềm tin, TSA cần công khai tiêu chí kiểm tra bổ sung, tránh để các lực lượng trực thời gian có thể lạm quyền hoặc gây bất bình đẳng khi lựa chọn hành khách để kiểm tra kỹ hơn.
Trong kịch bản cạnh tranh hiện nay, chương trình TSA PreCheck – vốn đã thí điểm miễn yêu cầu tháo giày từ năm 2013 – vẫn giữ nguyên quyền lợi. Những hành khách sở hữu chứng nhận PreCheck sẽ tiếp tục được hưởng trải nghiệm ưu tiên, với dòng kiểm tra nhanh và ít rườm rà hơn.
Giám đốc TSA nhiệm kỳ trước, John Pistole, nhìn nhận quyết định bỏ cởi giày là "một bước tiến công nghệ đáng khích lệ, nhưng nhiều rủi ro vẫn còn đó". Ông cảnh báo: "Không có lý do để giảm cảnh giác – an toàn hàng không là cuộc chơi không khoan nhượng".
Rõ ràng, quyết định của Mỹ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử kiểm soát an ninh sân bay – bước đi mạnh mẽ từ phương pháp kiểm soát thủ công sang mô hình dựa trên công nghệ thông minh. Nó cũng đồng thời cho thấy biến chuyển trong nhận thức xã hội: từ áp đặt các quy định bảo vệ mọi rủi ro, sang tin tưởng vào tri thức công nghệ và hướng tới cung cấp trải nghiệm hành khách tối ưu hơn, vẫn đảm bảo an toàn.
Trên thực tế, tốc độ triển khai công nghệ mới sẽ là thước đo chính cho thành công của chính sách. Bỏ cởi giày không chỉ là một bước cải cách thoáng qua mà còn là thử thách với TSA – buộc họ phải giữ vững niềm tin, minh bạch trong quy trình, và không thỏa hiệp với tiêu chuẩn an ninh.
Bước đi này đang được cộng đồng hàng không quốc tế theo dõi chặt chẽ – nếu thành công, nó có thể trở thành một hình mẫu kiểm tra an ninh mới mẻ, hiệu quả và thân thiện hơn ở các quốc gia khác.
