Ngày 20/11/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra "kế hoạch hòa bình" mới gồm 28 điểm nhằm giải quyết cuộc xung đột Nga - Ukraine. Kế hoạch này được soạn thảo bởi Đặc phái viên của Trump Steve Witkoff với sự tham gia của Ngoại trưởng Marco Rubio và con rể của ông Trump Jared Kushner.
Ông Witkoff được cho là cũng đã tham khảo ý kiến với đặc phái viên Nga Kirill Dmitriev và Cố vấn An ninh Quốc gia Ukraine Rustem Umerov về kế hoạch này. Kế hoạch đã được Bộ trưởng Lục quân Dan Driscoll trao cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Nội dung chính kế hoạch của Trump
Theo kế hoạch này, toàn bộ Crimea và khu vực Donbass sẽ được công nhận trên thực tế là của Nga. Quân đội Ukraine sẽ rút khỏi các vùng lãnh thổ Donetsk (thuộc Donbass) hiện do họ kiểm soát, và khu vực này sẽ trở thành một khu phi quân sự.
Quân đội Nga sẽ không tiến vào khu phi quân sự này. Chiến sự ở Kherson và Zaporizhzhia sẽ bị đóng băng dọc theo đường chiến tuyến, và Nga sẽ từ bỏ các vùng lãnh thổ còn lại bị chiếm đóng bên ngoài năm khu vực này.
Các vùng Kherson và Zaporizhzhia được phân định cho hai bên dọc theo đường chiến tuyến. Ukraine và các nước EU cam kết không giải quyết các vấn đề bằng quân sự.
Ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng. Ảnh: THX
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ hoạt động dưới sự giám sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), và sản lượng điện sẽ được phân phối đồng đều giữa Nga và Ukraine theo tỷ lệ 50/50.
Nga sẽ không ngăn cản Ukraine sử dụng sông Dnieper cho các hoạt động thương mại. Các thỏa thuận cũng sẽ đạt được về việc vận chuyển ngũ cốc miễn phí qua Biển Đen.
Giới hạn quân đội của Ukraine ở mức 600 nghìn người; hiến pháp ghi cam kết không gia nhập NATO và phi hạt nhân. NATO cam kết không triển khai quân đội ở Ukraine.
Mỹ sẽ cung cấp cho Ukraine đảm bảo an ninh trong thời gian 10 năm, bao gồm cả việc Mỹ trực tiếp tham gia chiến tranh và cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine nếu Ukraine bị tấn công. Nếu Ukraine vi phạm thỏa thuận, họ sẽ mất tất cả các đảm bảo của Mỹ.
Về tài sản bị đóng băng của Nga, 100 tỷ USD sẽ được dành đầu tư vào tái thiết Ukraine. Mỹ sẽ nhận được 50% lợi nhuận từ các dự án này. Châu Âu sẽ bổ sung thêm 100 tỷ USD để tăng khối lượng đầu tư có sẵn cho việc tái thiết Ukraine. Số tiền đóng băng còn lại của Nga sẽ được đầu tư vào các dự án hợp tác chung Mỹ - Nga trong một số lĩnh vực nhất định.
Các biện pháp trừng phạt Nga sẽ được dỡ bỏ theo từng giai đoạn. Mỹ sẽ ký kết một thỏa thuận hợp tác kinh tế dài hạn với Nga để cùng phát triển trong lĩnh vực năng lượng, tài nguyên thiên nhiên, cơ sở hạ tầng, trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu, các dự án khai thác kim loại đất hiếm ở Bắc Cực và các dự án cùng có lợi khác. Nga sẽ được tái hòa nhập vào nền kinh tế thế giới và sẽ được mời trở lại tham gia nhóm G8.
Một thỏa thuận không xâm lược lẫn nhau sẽ được ký kết giữa Nga, Ukraine và châu Âu. Nga sẽ không xâm lược các nước láng giềng, và NATO sẽ không mở rộng hơn nữa về phía đông.
Tất cả các biện pháp phân biệt đối xử về tôn giáo hoặc ngôn ngữ phải được bãi bỏ; hệ tư tưởng của Đức Quốc xã phải bị cấm. Tất cả các bên tham gia vào cuộc xung đột sẽ được ân xá đầy đủ cho hành động của họ trong chiến tranh và cam kết không đưa ra bất kỳ khiếu nại nào trong tương lai.
Sau khi kế hoạch được thông qua, Ukraine phải tổ chức bầu cử trong vòng 100 ngày.
Một cuộc gặp giữa các quan chức Mỹ và Ukraine. Ảnh: Kyiv Post
Lý do thúc đẩy Tổng thống Mỹ Trump đưa ra kế hoạch
Trong chiến dịch tranh cử và sau khi trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Trump hứa sẽ giải quyết cuộc xung đột Nga - Ukraine trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, đã gần một năm trôi qua, cuộc xung đột vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc.
Giải quyết cuộc xung đột này rất quan trọng đối với bản thân Tổng thống Trump. Đẩy nhanh đàm phán, Trump hy vọng sẽ tìm ra được giải pháp, thực hiện lời hứa của mình và tranh thủ sự ủng hộ của cử tri trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ được tổ chức vào năm tới.
Tình hình chiến trường gần đây thay đổi nhanh chóng. Các lực lượng vũ trang Nga đang làm chủ và ở thế tấn công trên khắp các mặt trận, Ukraine ở trong tình hình cực kỳ khó khăn.
Tuyến phòng thủ Donbass mạnh nhất đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ. Những điểm trọng yếu như Pokrovsk, Myrnohrad, Kostiantynivka bị Nga bao vây; Slavyansk và Kramatorsk đứng trước nguy cơ thất thủ.
Báo cáo của Ukraine về tình hình chiến trường không phản ánh đúng thực tế. Bộ trưởng Lục quân Mỹ Daniel Driscoll phải đích thân đến Kiev để kiểm chứng lại các thông tin về tình hình chiến sự. Ông cho biết thiệt hại của Ukraine rất lớn.
Tình hình trên chiến trường đang bất lợi với Ukraine. Ảnh: ABC News
Báo cáo mới nhất của CIA cho biết Ukraine đã mất hơn 1,7 triệu binh sĩ và cạn nguồn tuyển quân. Mỹ cảnh báo nếu Tổng thống Zelensky không ký thỏa thuận hòa bình, Ukraine có thể sẽ phải đối mặt với tình hình nghiêm trọng hơn.
Phó Tư lệnh Quân đoàn 3 Lực lượng Vũ trang Ukraine, Maxim Gorin, đã tiết lộ tình hình đang xấu đi nghiêm trọng ở tiền tuyến; các lực lượng Nga tấn công trên khắp các mặt trận. Trong tình hình như vậy, Tổng thống Trump buộc phải đưa ra phương án ngoại giao trước khi chiến tuyến ở miền đông Ukraine sụp đổ hoàn toàn; nếu không Mỹ sẽ mất vai trò trong việc giải quyết cuộc xung đột Nga - Ukraine.
Việc NATO viện trợ vũ khí và tài chính cho Kiev không làm thay đổi cục diện trên chiến trường; trừng phạt kinh tế không làm Nga suy yếu. EU hứa viện trợ tiền cho Ukraine, nhưng khi Chủ tịch Von der Leyen kêu gọi 27 thành viên góp tiền thì rất ít nước hưởng ứng. Đây chính là lý do Mỹ buộc phải chuyển sang giải pháp ngoại giao.
Nội bộ chính quyền Kiev khủng hoảng do nạn tham nhũng tràn lan, đặc biệt liên quan đến các quan chức thân cận với Tổng thống Zelensky. Chánh Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak, cánh tay phải của Zelensky, bị sa thải do tham nhũng.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại thượng đỉnh Alaska hồi tháng 8. Ảnh: Nhà Trắng
Các đồng minh của Ukraine ở châu Âu đang đề nghị điều tra việc sử dụng số tiền viện trợ sai mục đích và đe dọa sẽ cắt giảm nếu không có biện pháp chấm dứt tình trạng này.
Trong Quốc hội Verkhovna Rada của Ukraine cũng đã xuất hiện một số nhóm kêu gọi điều tra sâu hơn về nạn tham nhũng và yêu cầu thay đổi nhân sự. Các nhân vật như Zaluzhny, Poroshenko và Klitschko đều muốn thay vị trí của Zelensky.
Nội bộ nước Mỹ cũng gặp nhiều khó khăn. Ngày 13/11/2025, chính phủ Mỹ đã mở cửa trở lại sau 43 ngày đóng cửa kỷ lục. Tổng thống Trump đã ký một dự luật chi tiêu tạm thời đến ngày 30/1/2026, cho phép các cơ quan liên bang hoạt động trở lại. Điều này có nghĩa là nguy cơ đóng cửa có thể tái diễn nếu không đạt được thỏa thuận ngân sách mới.
Quan điểm các bên đối với kế hoạch của Trump
Ngày 21/11/2025, Tổng thống Nga Putin tuyên bố kế hoạch của Mỹ có thể tạo thành cơ sở cho giải pháp hòa bình cuối cùng và sẵn sàng đàm phán, mặc dù Nga hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu của mình bằng quân sự. Ông kêu gọi Kiev và các đồng minh của họ không nên "ảo tưởng về thất bại chiến lược của Nga ở Ukraine".
Moscow cho biết mọi giải pháp cho cuộc xung đột Ukraine phải dựa trên sự hiểu biết chung giữa Tổng thống Putin và Trump tại Alaska ngày 15/8/2025. Những cơ sở này là không thể thay đổi, và Nga sẵn sàng thảo luận với Washington về kế hoạch của Mỹ, nhưng sẽ không có sự nhượng bộ nào hơn nữa vì những hiểu biết đạt được ở Alaska "đã là những nhượng bộ từ Moscow rồi."
Trái với các tuyên bố cứng rắn trước đây, ngay sau khi kết thúc các cuộc đàm phán Geneva giữa các quan chức cấp cao của Mỹ, Ukraine, E3 (gồm Anh, Đức và Pháp) ngày 23/11/2025, Tổng thống Ukraine Zelensky đã viết trên trang mạng xã hội X: "Giờ đây, danh sách các bước cần thiết để chấm dứt chiến tranh có thể trở nên khả thi. Ukraine sẽ không bao giờ là trở ngại cho hòa bình. Chúng tôi sẽ làm mọi điều vì mục tiêu này và sẵn sàng hành động nhanh nhất có thể."
Chủ tịch EU Von der Leyen đã chỉ trích gay gắt các điều khoản về nhượng bộ lãnh thổ, cũng như việc giảm số lượng Lực lượng Vũ trang Ukraine xuống 600.000 người. Bà cũng nhấn mạnh EU cần phải có vai trò trong việc "đảm bảo an ninh" ở Ukraine.
Ukraine và châu Âu đề nghị Ukraine cần phải được đảm bảo an ninh như Điều 5 của NATO, và các cuộc đàm phán về "trao đổi" lãnh thổ với Nga chỉ được phép sau khi ngừng chiến.
Các tài sản của Nga sẽ vẫn bị đóng băng cho đến khi "Moscow đồng ý bồi thường thiệt hại" cho Ukraine. Ukraine và châu Âu đồng ý dỡ bỏ dần các biện pháp trừng phạt đối với Nga theo từng giai đoạn.
Nga phê phán mạnh mẽ quan điểm của châu Âu và cho rằng ở giai đoạn hiện tại, các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa Nga và Mỹ; vai trò của châu Âu chưa thể được tính đến.
Triển vọng giải quyết cuộc xung đột Nga - Ukraine
Ngày 1/12/2025, Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết "chính quyền của Tổng thống Trump rất lạc quan về việc đạt được một thỏa thuận hòa bình cho cuộc xung đột Ukraine.
Toàn bộ nhóm của Tổng thống, gồm đặc phái viên Steve Witkoff, Ngoại trưởng Marco Rubio, Phó Tổng thống J. Vance, Bộ trưởng Chiến tranh Hegset, và bản thân Tổng thống đang làm việc hết sức tích cực để đạt được kết quả sớm."
Ngoại trưởng Mỹ Rubio bày tỏ lạc quan sớm đạt được thỏa thuận cuối cùng, đồng thời cho biết đã có những tiến bộ đáng kể trong đàm phán với phía Ukraine tại Miami, Florida ngày 30/11/2025 về kế hoạch hòa bình của Mỹ. Washington đang thực hiện "ngoại giao con thoi, nói chuyện với cả Ukraine và Nga".
Tổng thống Trump cho biết, trong mọi trường hợp, nhà lãnh đạo Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ phải đồng ý với kế hoạch hòa bình của ông; nếu không Ukraine sẽ phải tiếp tục cuộc chiến với Nga.
Về phần mình, ông Zelensky nói Ukraine đang trải qua "một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử", buộc phải lựa chọn giữa "28 điểm khó khăn" trong kế hoạch của Mỹ và nguy cơ mất đi đồng minh quan trọng Mỹ.
