Kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23.11.2005 - 23.11.2025), Bảo tàng TP.HCM tổ chức chuỗi hoạt động trưng bày, triển lãm nghệ thuật và trải nghiệm..., khai mạc vào sáng 22.11. Với triển lãm Nam diện - y phục người Việt qua ba thế kỷ, Ban tổ chức muốn tôn vinh y phục người Việt và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, thu hút sự tham gia đông đảo của người dân và du khách.
Áo Nhật bình đoàn hoa
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Áo trực lĩnh
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Áo Nhật bình song phụng được phục chế
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Áo Nhật bình song phụng qua ảnh xưa
Ảnh: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI
Tại lễ khai mạc, PGS.TS Lê Thị Ngọc Điệp - Chủ tịch Hội đồng trường Đại học KHXH&NV (ĐHQG TP.HCM) cho biết: “Mỗi bộ cổ phục không chỉ phản ánh kỹ thuật dệt may và tư duy thẩm mỹ, mà còn là hiện thân của các quy ước xã hội, tinh thần và bản sắc tộc người. Việc phục dựng và giới thiệu cổ phục giúp thế hệ trẻ hôm nay hiểu sâu sắc hơn về di sản tinh thần mà cha ông để lại. Theo Ban tổ chức, nam diện với chữ diện trong diện mạo, lấy ý từ cách gọi y phục nam trang ở đầu thế kỷ 20.
Khám phá y phục người Việt qua ba thế kỷ
Dấu ấn đậm nét nhất trong các hoạt động là triển lãm Nam diện – y phục người Việt qua ba thế kỷ (diễn ra từ ngày 22.11 – 22.12.2025), giúp người xem có những thông tin và cái nhìn sâu sắc về sự biến đổi, tinh tế và đa dạng của y phục Việt Nam trong suốt ba thế kỷ qua, như: Áo trực lĩnh, áo Nhật bình đoàn hoa, áo Chẽn hoàng thái tử hay áo Nhật bình song phụng...
Hình ảnh các trang phục xưa qua các tư liệu cũng để sẵn bên cạnh để người xem tiện đối chiếu
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Không gian triển lãm đưa người xem về với những ngày xưa cũ
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Trong trang phục Việt Nam, "trực lính" (cổ áo thẳng) là tên gọi chung của phần lớn kiểu áo thuộc thời Hậu Lê. Thuật ngữ này thường xuất hiện trong các tài liệu lịch sử và văn hóa từ thế kỷ 17 - 18. Chiếc áo trưng bày được tái hiện dựa từ bức họa nổi tiếng Vạn quốc nhân vật đồ của Nhật Bản. Ở giai đoạn này cả đàn ông và phụ nữ Việt Nam thường để tóc dài, xõa tóc và đi chân trần.
Áo Nhật Bình là một loại trang phục truyền thống Việt Nam dành cho nữ giới thuộc hoàng tộc và vợ của các quan lại cấp cao dưới triều Nguyễn (1802-1945). Đây là lễ phục được sử dụng trong những dịp quan trọng. Còn áo Chẽn hoàng thái tử, còn được gọi là áo ngũ thân/năm thân, là tiền thân của chiếc áo dài tân thời ngày nay. Đây là loại trang phục được người Việt trên khắp cả nước sử dụng phổ biến dưới triều Nguyễn.
Áo tấc hay còn được gọi là áo thụng, áo rộng, áo Tế hay áo Lễ - chỉ loại áo ngũ thân tương tự áo Chẽn nhưng phần cửa tay và nách áo được cắt may to hơn hẳn, được dùng trong các dịp trang trọng hay lễ hội của người Việt xưa.
Áo thụng xưa
Ảnh: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI
Áo thụng nay qua phục chế của nghệ nhân
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Áo Chẽn hoàng thái tử
Ảnh: QUỲNH TRÂN
Áo Chẽn hoàng thái tử qua ảnh xưa
Ảnh: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI
Theo Giám đốc Bảo tàng TP.HCM Đoàn Thị Trang, sau khai mạc triển lãm Nam diện - y phục của người Việt qua ba thế kỷ là các sự kiện khác mừng 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam, như: Tìm hiểu về nghề gốm: (từ ngày 29.11 - 15.12), trải nghiệm, tìm hiểu nhạc cụ dân tộc (từ 22 - 30.11). Các hoạt động sẽ được thực hiện cùng sự phối hợp của các nhà nghiên cứu trong các lĩnh vực liên ngành: Đoàn nhạc dân tộc Phù Đổng, nhóm Hoa Niên – năm tháng tươi đẹp, Nắng Ceramic và các nhóm nhạc, nghệ sĩ, họa sĩ khác…
