Prestige Construction & Engineering nhiều lần bị ghi nhận vi phạm quy định an toàn xây dựng trong một số dự án trước đây. Một số thành viên công ty cũng từng bị xử phạt với cáo buộc tắc trách hoặc hối lộ.
Dù vậy, theo tài liệu trên trang web dự án cải tạo khu Wang Fuk Court, Prestige năm 2023 vẫn thắng gói thầu trị giá 330 triệu đô la Hong Kong (hơn 42 triệu USD), vượt qua 56 đối thủ khác.
Theo hồ sơ của Sở Lao động Hong Kong, tháng 11/2023, công ty này bị xử lý hai hành vi vi phạm an toàn tại dự án Ning Yeung Terrace ở khu Mid-Levels West. Ở lần vi phạm đầu, Prestige bị phạt 3.000 đô la Hong Kong vì thiếu giám sát công nhân dựng, sửa hoặc tháo dỡ giàn giáo. Cùng ngày, công ty tiếp tục bị phạt thêm 4.000 đô la Hong Kong vì không đảm bảo lối ra vào an toàn cho công nhân tại cùng công trường.
Ngoài các biện pháp phạt hành chính, Hội đồng Kỷ luật Nhà thầu Hong Kong từng xử lý Prestige vào tháng 8/2023, cấm công ty chứng nhận hoặc thực hiện bất kỳ hạng mục sửa chữa nhỏ nào trong vòng 4 tháng và phạt 50.000 đô la Hong Kong. Quyết định bắt nguồn từ các vi phạm trong hạng mục cải tạo nhỏ mà Prestige thực hiện tại Ning Yeung Terrace và Parkway Court đều ở khu Mid-Levels.
Ngọn lửa bốc lên tại các tòa nhà trong cụm chung cư ở quận Đại Bộ, Hong Kong ngày 26/11. Ảnh: AFP
Khi đó, đại diện được ủy quyền của Prestige là Ip Tak-wing cũng bị khiển trách và phạt 5.000 đô la Hong Kong vì "hành vi sai trái hoặc cẩu thả". Prestige và Ip còn bị buộc chi trả tổng cộng 84.000 đô la Hong Kong cho chi phí phiên điều trần.
Một cổ đông cũ của công ty, Chao Tak-kwong, từng bị kết án 18 tháng tù vào năm 2009 vì hối lộ nhân viên của Hội đồng Nhà ở để giành hợp đồng cải tạo ba tòa nhà ở khu Yuen Long.
Hồ sơ của Sở Lao động chỉ công khai lịch sử vi phạm của doanh nghiệp trong vòng hai năm gần nhất trên trang web. Theo điều tra của truyền thông địa phương, dù các án phạt với Prestige đã xuất hiện trong dữ liệu chính thức, báo cáo tiến độ dự án do đơn vị tư vấn Will Power Architects Company lập, được giám đốc Wong Hap-yin và Ng Yeuk ký, lại viết rằng nhà thầu "không có hồ sơ kiện tụng với cư dân và không có án phạt từ Sở Lao động".
Ủy ban Kỷ luật Nhà thầu cũng từng ra quyết định với Prestige trước thời điểm công ty được giao các gói cải tạo lớn. Tuy nhiên, những cảnh báo và chế tài này không ngăn được nhà thầu tiếp tục tham gia các dự án chung cư tư nhân.
Chính quyền cho biết đến tối hôm xảy ra vụ cháy ở Wang Fuk Court, Prestige vẫn còn 11 dự án đang thi công tại các khu nhà ở tư nhân khác. Sở Xây dựng Hong Kong đã cho người kiểm tra toàn bộ các công trường này để chuẩn bị "các bước tiếp theo".
Riêng tại Wang Fuk Court, Sở Lao động cho biết đã kiểm tra khu vực cải tạo 16 lần từ tháng 7/2024 đến trước vụ cháy, trong đó có đánh giá tiêu chuẩn an toàn của lưới giàn giáo. Ngày 20/11, cơ quan này cảnh báo bằng văn bản, yêu cầu Prestige tăng cường biện pháp phòng cháy và từng ba lần nhắc nhở về điều kiện làm việc trên cao không an toàn.
Một trong các thành viên của công ty Prestige bị bắt vào sáng 27/11. Ảnh: Cảnh sát Hong Kong
Wang Fuk Court là khu nhà ở thuộc Chương trình Sở hữu Nhà ở của Cơ quan Nhà ở Hong Kong, gồm những căn hộ được bán với giá ưu đãi thấp hơn thị trường. Khu nhà gồm 8 tòa tháp cao hơn 30 tầng, mỗi tầng có 8 căn hộ hai phòng ngủ, với phòng khách, bếp và nhà vệ sinh. Cư dân bắt đầu chuyển tới đây sinh sống từ năm 1983.
Theo tài liệu trên trang web của ban quản trị, dự án cải tạo được chia thành ba giai đoạn, bắt đầu từ năm ngoái, với giai đoạn cuối dự kiến hoàn tất trong quý II năm 2026. Đến ngày 31/10/2025, đa số tòa nhà đã thu hơn 90% tổng chi phí sửa chữa, với tổng chi phí cải tạo đến nay ước tính gần 180 triệu đô la Hong Kong.
Khi vụ cháy bùng phát tại một trong số 8 tòa nhà và nhanh chóng lan sang 6 tòa còn lại, gần như mọi tòa nhà khu Wang Fuk Court được bao phủ bởi hệ thống giàn giáo cùng lưới bọc, cửa sổ nhiều căn hộ bị bịt bằng tấm xốp cách nhiệt. Giới chức cho biết những vật liệu này khiến lửa lan cực nhanh và duy trì suốt hơn 24 giờ.
Cư dân kể lại họ hoảng loạn tháo chạy khi thấy lửa bùng lên và lan rộng bất thường. Nhiều người không nghe thấy chuông báo cháy mà được người thân gọi điện thúc giục rời khỏi nhà. Người cao tuổi dùng xe lăn gặp nhiều khó khăn để thoát ra ngoài.
Vụ cháy đã khiến 94 người thiệt mạng và hơn 200 người mất tích. Trong số 76 người bị thương có 12 trường hợp trong tình trạng nguy kịch và 28 người trong diện nghiêm trọng. Đây là vụ hỏa hoạn chết chóc nhất trong nhiều thập kỷ ở Hong Kong, lớn hơn thảm kịch Garley Building năm 1996 khiến 41 người thiệt mạng và từng dẫn tới cuộc rà soát lớn trên toàn đặc khu về tiêu chuẩn an toàn cháy nổ.
Cụm chung cư Wang Fuk Court. Đồ họa: CNN
Ngay sau thảm kịch, Cục Chống tham nhũng Hong Kong (ICAC) lập tổ công tác đặc biệt để điều tra dự án cải tạo tại Wang Fuk Court. Cảnh sát bắt ba thành viên cấp cao trong Prestige, gồm hai giám đốc là Hau Wa-kin và Ho Kinyip cùng đại diện được ủy quyền Steve Wong Chung-kee với cáo buộc ngộ sát. Ba người bị bắt tại Tai Po, Ngau Tau Kok và San Po Kong, những nơi đặt trụ sở công ty.
Cảnh sát cho biết những người này bị nghi đã chọn vật liệu cải tạo không an toàn, tổ chức thi công và kiểm tra an toàn một cách cẩu thả, khiến hỏa hoạn lan không kiểm soát và gây thương vong đặc biệt nghiêm trọng. Thanh tra cảnh sát Eileen Chung nói lực lượng chức năng "có lý do tin rằng những người chịu trách nhiệm đã cực kỳ cẩu thả", dẫn tới hậu quả thảm khốc.
Trong quá trình khám xét, cảnh sát thu giữ hồ sơ đấu thầu, danh sách nhân viên, 14 máy tính và ba điện thoại di động tại văn phòng đăng ký của Prestige trong khu công nghiệp Laurels ở San Po Kong.
Cảnh sát và các cơ quan chức năng cũng tịch thu tài liệu công trình, hồ sơ xây dựng và thiết bị điện tử để xác định liệu đã có sai sót trong đánh giá rủi ro, phớt lờ cảnh báo chuyên môn hoặc quyết định bị chi phối bởi mục tiêu cắt giảm chi phí hay không. Chính quyền Hong Kong thành lập ủy ban liên ngành gồm cảnh sát, lực lượng cứu hỏa, phòng thí nghiệm và các chuyên gia để thu thập chứng cứ tại hiện trường.
Giới chức cho biết trọng tâm điều tra là khả năng chống cháy của vật liệu mặt ngoài, sự hiện diện của thành phần dễ cháy, vai trò của xốp trong việc thúc đẩy lửa lan rộng, cũng như cơ chế giám sát quá trình cải tạo các tòa nhà. Kết quả điều tra sẽ làm rõ liệu thảm họa bắt nguồn từ sai phạm nghiêm trọng của nhà thầu hay từ những lỗ hổng trong hệ thống giám sát công trình nhà ở công cộng.
(Theo Straits Times, Wamnnews, Times, Guardian, SCMP)
