Theo lộ trình tại Thông tư 50/2025 của Bộ Công Thương, từ ngày 1/6/2026, toàn bộ xăng không chì lưu hành trên thị trường Việt Nam sẽ phải được phối trộn thành xăng sinh học E10. Riêng xăng E5 RON 92 vẫn được phép sử dụng song song đến hết tháng 12/2030. Quy định này khiến không ít người sử dụng ô tô, xe máy, đặc biệt là các phương tiện đời cũ, quan tâm đến mức độ phù hợp cũng như những ưu, nhược điểm của xăng sinh học đối với động cơ.
Bắt buộc dùng xăng E5, E10 từ 6/2026
Xăng E5 và E10 là gì?
Xăng E5 và E10 thực chất là các loại xăng sinh học được pha trộn giữa xăng khoáng truyền thống với cồn sinh học ethanol. Trong đó, xăng E5 chứa 5% ethanol và 95% xăng khoáng, còn xăng E10 có tỷ lệ ethanol cao hơn, ở mức 10%.
Ethanol dùng trong nhiên liệu được sản xuất từ quá trình lên men các nguyên liệu nông nghiệp như tinh bột, mật rỉ đường hay phế phẩm nông nghiệp, với nguồn nguyên liệu chủ yếu tại Việt Nam hiện nay là sắn lát khô.
So với xăng không chì thông thường, ethanol được xem là tương đối “trung tính carbon”, bởi trong giai đoạn sinh trưởng, cây trồng hấp thụ một lượng CO₂ đáng kể, giúp bù đắp một phần khí nhà kính phát thải khi nhiên liệu được sản xuất và đốt cháy.
Ưu điểm của xăng sinh học đối với động cơ
Xét về mặt kỹ thuật, việc pha ethanol vào xăng mang lại một số lợi ích nhất định cho động cơ. Ethanol có trị số octane rất cao, lên tới 108–109 RON, nên khi pha trộn sẽ giúp nâng trị số octane của nhiên liệu, cải thiện khả năng chống kích nổ. Bên cạnh đó, ethanol chứa hàm lượng oxy cao hơn xăng khoáng, giúp quá trình cháy trong buồng đốt diễn ra triệt để hơn, từ đó góp phần giảm phát thải các chất độc hại như CO và HC, đồng thời giúp động cơ vận hành êm ái hơn trong một số điều kiện sử dụng.
Khả năng tương thích với ô tô, xe máy hiện nay
Với các phương tiện được thiết kế tương thích, việc chuyển từ xăng truyền thống sang xăng E5 hoặc E10 không đòi hỏi phải điều chỉnh hay can thiệp kỹ thuật. Phần lớn ô tô và xe máy sản xuất từ khoảng năm 2011 trở lại đây đã được các hãng tính toán để có thể sử dụng xăng sinh học với hàm lượng ethanol tối đa 10% mà không ảnh hưởng đến độ bền động cơ. Thông tin về loại nhiên liệu phù hợp thường được ghi rõ trong sách hướng dẫn sử dụng hoặc nhãn dán bên trong nắp bình xăng.
Xăng sinh học E5 và E10 sẽ không gây hại cho động cơ nếu được sử dụng đúng cách và đúng loại phương tiện
Những nhược điểm cần cân nhắc khi sử dụng xăng E5, E10
Bên cạnh những ưu điểm kể trên, xăng sinh học cũng tồn tại những hạn chế nhất định mà người dùng cần lưu ý. Ethanol có đặc tính hút ẩm và khả năng ăn mòn cao hơn xăng khoáng, do đó nếu sử dụng nhiên liệu có hàm lượng ethanol vượt quá mức mà động cơ được thiết kế cho phép, nguy cơ ảnh hưởng đến các chi tiết kim loại, gioăng cao su, nhựa và vật liệu polymer trong hệ thống nhiên liệu sẽ tăng lên.
Với các dòng xe đời cũ, đặc biệt là xe sử dụng chế hòa khí, việc sử dụng xăng E5 hoặc E10 khi động cơ không tương thích có thể gây hư hỏng đường ống dẫn xăng, hệ thống phun nhiên liệu và buồng đốt trong quá trình sử dụng lâu dài.
Lưu ý khi xe ít sử dụng hoặc để lâu ngày
Một điểm cần đặc biệt chú ý khi sử dụng xăng E5 và E10 là khả năng “háo nước” của nhiên liệu. Nếu xe không được vận hành trong thời gian dài, khoảng từ ba đến bốn tuần trở lên, ethanol có thể hấp thụ hơi nước từ không khí, dẫn đến hiện tượng tách lớp giữa xăng và ethanol ngậm nước. Phần nước nặng hơn sẽ lắng xuống đáy bình xăng, làm tăng nguy cơ han gỉ bình chứa và gây hỏng bơm nhiên liệu khi xe hoạt động trở lại.
Bảo quản nhiên liệu và bảo dưỡng xe khi dùng xăng sinh học
Mặc dù hạn sử dụng lý thuyết của xăng E5 và E10 vào khoảng ba tháng, người dùng gần như không thể biết chính xác thời điểm nhiên liệu được sản xuất trước khi đổ vào xe. Vì vậy, nhiều chuyên gia khuyến cáo rằng nếu phương tiện để lâu không sử dụng, chủ xe nên xả sạch bình xăng hoặc cân nhắc sử dụng thêm chất ổn định nhiên liệu để hạn chế rủi ro.
Đồng thời, việc dùng xăng sinh học cũng đòi hỏi người sử dụng chú ý hơn đến công tác bảo dưỡng, đặc biệt là thay lọc xăng định kỳ sớm hơn so với khi sử dụng xăng A92 hoặc A95 truyền thống, nhằm đảm bảo hệ thống nhiên liệu luôn vận hành ổn định và an toàn.
Nhìn chung, xăng sinh học E5 và E10 không phải là lựa chọn gây hại cho động cơ nếu được sử dụng đúng cách và đúng loại phương tiện. Việc nắm rõ đặc tính nhiên liệu, kiểm tra khuyến nghị từ nhà sản xuất và tuân thủ các lưu ý trong quá trình sử dụng sẽ giúp người dùng yên tâm vận hành xe khi lộ trình chuyển đổi sang xăng sinh học được áp dụng rộng rãi trong thời gian tới.
