Ba năm sau ngày ChatGPT xuất hiện, thế giới công nghệ vẫn còn nằm trong quỹ đạo mà chatbot này đã tạo ra: một “cơn địa chấn” định hình lại cách con người làm việc, sáng tạo và tiếp cận tri thức. Khi OpenAI công bố những con số mới nhất, 800 triệu người dùng thường xuyên, 29.000 prompt mỗi giây, hơn 3,5 tỷ lượt truy vấn mỗi ngày, cả ngành AI hiểu rằng đây không chỉ là một sản phẩm thành công, mà là một hạ tầng mới của kỷ nguyên số.
Sự trỗi dậy của ChatGPT diễn ra theo một đường cong tăng tốc mà ngay cả các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong ngành AI cũng không thể dự đoán. Theo The Economist, ChatGPT đạt 100 triệu người dùng chỉ sau hai tháng, nhanh hơn bất kỳ nền tảng tiêu dùng nào từng tồn tại. Các ứng dụng phổ biến như Instagram cần gần ba năm, TikTok mất chín tháng; còn ChatGPT bẻ gãy mọi kỷ lục. Nhưng điều khiến chatbot này trở thành một “địa chấn” không chỉ là tốc độ, mà là tầm ảnh hưởng đa tầng: từ doanh nghiệp, giáo dục, truyền thông, y tế đến thị trường lao động và mô hình vận hành của cả nền kinh tế tri thức.
Ba năm trước, khi ChatGPT 3.5 được tung ra, hầu hết các công ty công nghệ lớn—Google, Meta, Amazon—không xem chatbot hội thoại là mối đe dọa cấp bách. Nhưng chỉ trong sáu tháng, mô hình này đã khiến cả ngành phải “xoay trục”.
Theo Financial Times, quyết định vội vàng ra mắt Google Bard tháng 3/2023 diễn ra chỉ vì ChatGPT đã “mở khóa nỗi sợ hiện sinh” đối với gã khổng lồ tìm kiếm. Meta tái cấu trúc chiến lược để đặt AI nền tảng làm trọng tâm, trong khi Amazon phải tăng tốc phát triển các model riêng, thậm chí hợp tác sâu hơn với Anthropic. Những áp lực ấy được gọi chung là “hiệu ứng ChatGPT”—một cú sốc công nghệ buộc cả ngành chuyển động.
Trong ba năm, thế giới chứng kiến nhiều cột mốc chưa từng có. Các báo cáo thị trường của Bloomberg Intelligence cho biết ngành Generative AI tăng trưởng từ quy mô gần như bằng 0 lên mức 40 tỷ USD, với dự phóng đạt hơn 1.300 tỷ USD vào 2032. Trong đó, ChatGPT là động lực chủ chốt khi trở thành sản phẩm AI tiêu dùng đầu tiên đạt độ phủ gần bằng một hệ điều hành phổ biến. Ở nhiều quốc gia, lượng người dùng truy cập ChatGPT vượt cả Wikipedia.
Năm 2024–2025, OpenAI mở rộng GPT Store cùng mô hình đột phá GPT-4o, khiến ChatGPT chuyển từ chatbot sang một “trợ lý số tổng thể”—nghe, nói, nhìn, viết, phân tích dữ liệu, lập trình, biên tập, mô phỏng, tìm kiếm theo ngữ nghĩa… Tốc độ xử lý tăng đến mức 29.000 lệnh truy vấn mỗi giây, tương đương năng lực “phản hồi của một quốc gia” đổ dồn vào cùng thời điểm.
Sự lan tỏa của ChatGPT tạo ra một cuộc thay đổi hành vi chưa từng có. Theo The Washington Post, trong giáo dục, hàng triệu học sinh và giảng viên sử dụng ChatGPT như một công cụ học tập, làm bài tập, viết nghiên cứu, thậm chí mô phỏng các bài học tương tác.
Một khảo sát của Pew Research Center năm 2024 cho thấy hơn 30% thanh niên Mỹ dùng ChatGPT hằng ngày, trong khi tại châu Á tỉ lệ này còn cao hơn. Các doanh nghiệp, theo báo cáo của McKinsey, đã áp dụng chatbot AI trong 75% các phòng ban liên quan đến nội dung, chăm sóc khách hàng, phân tích dữ liệu, lập trình và vận hành—một con số không thể tưởng tượng được trước năm 2023.
Không ngành nào chịu tác động mạnh như thị trường lao động và năng suất làm việc. MIT và Stanford trong một nghiên cứu năm 2024 chỉ ra rằng dùng GPT có thể tăng năng suất lao động tri thức lên 40%, rút ngắn thời gian thực hiện các nhiệm vụ phức tạp từ vài giờ xuống vài phút. Các nhà quản lý tại Goldman Sachs đã cảnh báo từ 2023 rằng AI tạo sinh có thể ảnh hưởng đến 300 triệu việc làm toàn cầu, và ba năm qua, điều này đang dần trở thành hiện thực.
Sự chuyển đổi này cũng lan rộng đến lĩnh vực sáng tạo và truyền thông. Trước ChatGPT, xuất bản nội dung vẫn dựa nhiều vào sức lao động thủ công. Sau ChatGPT, mọi thứ thay đổi tận gốc. The Verge ghi nhận sự bùng nổ của video, âm nhạc và kịch bản được tạo bằng AI, làm dấy lên tranh luận về bản quyền và vai trò của con người. Các tòa soạn báo lớn như New York Times, Reuters, đều phải cập nhật chính sách nội bộ về việc sử dụng AI trong biên tập và xuất bản.
Song song với sự bùng nổ này là cuộc đua vào mô hình AGI. Những con số tăng trưởng vượt trội của ChatGPT khiến OpenAI gần như trở thành biểu tượng của thời đại AI, tạo áp lực khiến các tập đoàn công nghệ phải đầu tư hàng chục tỷ USD vào hạ tầng siêu máy tính, data center, chip tăng tốc.
Theo Reuters, các khoản đầu tư vào GPU AI toàn cầu đã tăng gấp 8 lần chỉ trong ba năm, phần lớn nhờ lực hút từ ChatGPT và nhu cầu chạy mô hình lớn ngày càng phức tạp. Microsoft—đối tác chiến lược của OpenAI—tuyên bố đây là “sự chuyển dịch mang tính nền tảng nhất kể từ khi Internet ra đời.”
Theo: Business Insider, Reuters
