Khi tên lửa Storm Shadow giá gần 1 triệu euro/quả đang dần cạn kiệt trên chiến trường Ukraine, MBDA lặng lẽ tung ra ‘sát thủ thay thế’: Tên lửa Crossbow – chỉ nặng 750kg, tầm bắn vượt 800km, dùng trí tuệ nhân tạo (AI) định vị không cần GPS, phóng từ xe tải container và đặc biệt là giá rẻ đến mức có thể dùng hàng trăm quả một lần.
Đây không phải là bản nâng cấp, mà là cuộc cách mạng khiến tên lửa Storm Shadow từ ‘vua tấn công sâu’ trở thành… anh trai nhà giàu sắp bị em út vượt mặt.
Hãy cùng phân tích sự khác biệt giữa hai hệ thống này để thấy rõ tên lửa Crossbow có thể ‘lật kèo’ như thế nào trong tác chiến cường độ cao.
Nguồn gốc và mục đích thiết kế
Tên lửa Storm Shadow được phát triển từ những năm 1990 bởi Matra (Pháp) và British Aerospace (Anh), nay do MBDA sản xuất, nhằm đáp ứng nhu cầu tấn công standoff từ không quân chống lại các mục tiêu cố định có giá trị cao như hầm ngầm, trung tâm chỉ huy hay cơ sở hạ tầng then chốt.
Đây là vũ khí chiến lược, đã được sử dụng thực chiến ở Iraq (2003), Libya (2011) và Ukraine, với trọng tâm vào độ chính xác và khả năng sống sót trong môi trường phòng không dày đặc.
Phiên bản xuất khẩu bị giới hạn tầm bắn theo quy định Chế độ Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (Missile Technology Control Regime - MTCR).
Tên lửa Crossbow, ngược lại, là sản phẩm "từ con số không" chỉ trong 7 tháng phát triển (từ ý tưởng đến thử nghiệm), ra mắt năm 2025 như một giải pháp bổ sung cho Storm Shadow.
Crossbow lấy cảm hứng từ các bài học trong xung đột Nga-Ukraine, nhấn mạnh vào sản xuất quy mô lớn, chi phí thấp để "ngập lụt" chiến trường bằng số lượng, thay vì dùng cho các đòn đánh chọn lọc.
Crossbow được thiết kế như một "one-way effector heavy" – tên lửa một chiều, hy sinh để đạt hiệu quả tối đa ở khoảng cách xa.
Thông số kỹ thuật chính
Cả hai đều là tên lửa hành trình subsonic (dưới âm thanh), nhưng Crossbow nhẹ hơn, linh hoạt hơn trong triển khai, trong khi Storm Shadow ưu tiên sức mạnh và tàng hình.
Tầm bắn của Storm Shadow đạt hơn 250-300km (khoảng 560km theo một số nguồn quân sự), đủ để máy bay thả từ khoảng cách an toàn. Crossbow vượt trội với hơn 800km, cho phép tấn công sâu hơn vào hậu phương đối phương mà không cần máy bay tiếp cận gần.
Trọng lượng và đầu đạn của Storm Shadow nặng khoảng 1.300kg, mang đầu đạn 450 kg – lý tưởng để xuyên thủng mục tiêu kiên cố như bunker. Crossbow chỉ 750kg, với đầu đạn 300kg, phù hợp hơn cho các mục tiêu mềm như logistics hoặc radar, nhưng bù lại dễ sản xuất và vận chuyển.
Kích thước và động cơ: Cả hai dài khoảng 5 mét, sử dụng động cơ turbojet (Storm Shadow dùng Turbomeca Microturbo TRI 60-30). Crossbow bay ở tốc độ high subsonic (gần âm thanh), tương tự Storm Shadow, nhưng thiết kế đơn giản hơn, không có cánh gập phức tạp.
Công nghệ và hệ thống dẫn đường
Tên lửa Storm Shadow nổi bật với công nghệ tàng hình (low-observable), giảm tiết diện radar để xuyên thủng phòng không, kết hợp định vị GPS/INS và TERCOM (so sánh địa hình radar) cho độ chính xác cao (CEP dưới 3 mét). Nó bay thấp theo địa hình để tránh phát hiện, và có khả năng cập nhật dữ liệu thời gian thực qua liên kết một chiều.
Crossbow sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cho nhận diện hình ảnh và định vị, giúp hoạt động trong môi trường GNSS bị chặn (như jamming điện tử), tương tự hệ thống mới trên Storm Shadow nhưng đơn giản hơn.
Không ưu tiên tàng hình, Crossbow tập trung vào tính mô-đun, dễ tích hợp linh kiện off-the-shelf để giảm chi phí và thời gian sản xuất.
Tên lửa Storm Shadow chủ yếu phóng từ máy bay (Rafale, Eurofighter Typhoon, Tornado), với phiên bản hải phát (MdCN) từ tàu ngầm hoặc tàu chiến.
Crossbow linh hoạt hơn: phóng từ container ISO 20 feet trên xe tải, phù hợp cho lực lượng mặt đất di động, giảm phụ thuộc vào không quân và dễ triển khai ở chiến trường hỗn loạn.
Chi phí, sản xuất và tình trạng
Đây là điểm khác biệt lớn nhất. Storm Shadow đắt đỏ – khoảng 850.000 euro/quả – khiến nó phù hợp cho sử dụng hạn chế, với sản xuất đang được MBDA khôi phục năm 2025 cho Ukraine và các đồng minh NATO.
Crossbow được định vị là "giá rẻ" (không công bố chính xác, nhưng thấp hơn đáng kể), sử dụng linh kiện thương mại để sản xuất hàng loạt, dự kiến bắt đầu quý 2/2026 sau thử nghiệm quý 4/2025. Điều này làm Crossbow lý tưởng cho tác chiến tiêu hao, nơi cần "số lượng hơn chất lượng".
Storm Shadow là "vũ khí quyết định" – chính xác, tàng hình và đáng tin cậy cho các nhiệm vụ then chốt, nhưng chi phí cao hạn chế số lượng.
Crossbow, với tầm xa lớn hơn, giá rẻ và dễ sản xuất, có thể trở thành "quân số" cho NATO, bổ sung cho Storm Shadow bằng cách bão hòa phòng không đối phương trước khi "ông lớn" ra tay.
Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine, sự kết hợp này có thể thay đổi cục diện tấn công sâu. MBDA rõ ràng đang xây dựng một hệ sinh thái đa tầng, nơi Crossbow mang lại lợi thế kinh tế cho tương lai gần.
