Sáng 4.12, kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV tiếp tục chương trình. Các đại biểu thảo luận tại hội trường về báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Chính phủ và một số báo cáo khác.
Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cho rằng kỳ thi lớp 10 đang tạo áp lực nặng nề cho học sinh
ẢNH: GIA HÂN
Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng Trị) đánh giá cao những kết quả đã đạt được, như việc ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển GD-ĐT, luật hóa việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 - 5 tuổi, miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông, trình Chương trình mục tiêu quốc gia cho giáo dục…
Song, bà Nga cho rằng báo cáo của Chính phủ về những hạn chế của GD-ĐT còn quá chung chung, cần nhận diện rõ hơn các bất cập. Một trong số này là gánh nặng thi cử xuất phát từ phân luồng sau trung học cơ sở (THCS).
Thi lớp 10 đang trở thành một "kỳ thi quốc gia thu nhỏ"
Bà Nga dẫn đề án "Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025" của Chính phủ, trong đó đặt mục tiêu đến 2025 ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp.
Nữ đại biểu cho rằng, việc phân luồng đang bị hiểu sai, thực hiện sai; nảy sinh tâm lý ai thi trượt vào trung học phổ thông (THPT) thì đi học nghề, phân luồng bị gắn với thất bại, không phải lựa chọn. Rõ ràng, đây là kiểu phân luồng cưỡng bức, thay vì ai có sở trường, định hướng nghề nghiệp rõ ràng thì chọn con đường phù hợp.
Vẫn theo bà Nga, thi lớp 10 đang trở thành một "kỳ thi quốc gia thu nhỏ" với áp lực nặng nề. Trong khi THPT phải là bậc học phổ thông, lẽ ra mọi học sinh đều có quyền được học.
Nữ đại biểu dẫn chứng tỷ lệ học sinh vào THPT còn thấp tại một số địa phương, cho thấy "chúng ta chưa bảo đảm đúng quyền tiếp cận giáo dục phổ thông 12 năm".
"Nhìn những gương mặt bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực thi cử của những trẻ em mới 15 tuổi, đọc những bức thư đầy tuyệt vọng các trẻ em khi không vượt nỗi kỳ thi vào THPT mà thấy nhói lòng", bà nói.
Một nghịch lý nữa được bà Nga chỉ ra, đó là thi công lập "quá căng", nhiều em dù học tốt nhưng không vượt qua kỳ thi đầy cạnh tranh. Hệ quả khiến học sinh gia đình khó khăn phải buộc vào trường tư, với học phí cao vượt quá khả năng của gia đình.
Theo đại biểu, điều này đang khiến công bằng trong giáo dục không được đảm bảo.
Bà Nga kiến nghị cần mở rộng cánh cửa THPT, đầu tư bài bản cho trung học nghề, tôn trọng quyền lựa chọn của người học.
Cùng đó là cải tiến thi cử, điều chỉnh lại phương thức tuyển sinh lớp 10 theo hướng giảm áp lực, nhiều cơ hội hơn cho học sinh.
Phân luồng phải dựa trên tự nguyện và năng lực, không biến thành "rào cản" từ lớp 9; xây dựng phân luồng dựa trên quyền học tập, bảo đảm đủ chỗ học THPT công lập để học sinh không bị phân luồng cưỡng bức.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Hải Phòng
ẢNH: GIA HÂN
Bạo lực học đường, gia đình vẫn còn phức tạp
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cũng đánh giá cao những thành tựu rất đáng tự hào trong nhiệm kỳ qua. Tuy nhiên, còn một vấn đề lớn khiến bà day dứt, là văn hóa xã hội chưa phát triển tương xứng với kinh tế.
Thực tế cho thấy, bạo lực học đường, bạo lực gia đình vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp. Lừa đảo trực tuyến, cờ bạc, "nghiện" game, "nghiện" mạng xã hội ngày càng lan rộng, nhất là ở giới trẻ.
Văn hóa ứng xử nơi công cộng, trong giao thông, trên môi trường mạng cũng vẫn còn nhiều bất cập. Các biểu hiện thực dụng, chú trọng vật chất, tâm lý hời hợt, ưa nổi tiếng nhanh đang có chiều hướng ảnh hưởng xấu đến một bộ phận thanh niên.
Gia đình, nhà trường, cộng đồng và không gian mạng vốn là "bốn trụ cột" hình thành nhân cách thế hệ trẻ. Song, hiện nay gia đình suy yếu về vai trò giáo dục; nhà trường thiếu giáo viên, quá tải sĩ số; không gian mạng thì nhiều nội dung độc hại…
Nữ đại biểu kiến nghị cần xây dựng chiến lược quốc gia về văn hóa và lối sống trong kỷ nguyên số gắn với gia đình, nhà trường, cộng đồng và không gian mạng.
Đồng thời, thiết lập bộ chỉ tiêu về văn hóa đạo đức xã hội, hành vi ứng xử như một phần bắt buộc trong hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia.
Bà cũng nhấn mạnh phải lấy văn hóa công vụ, văn hóa chính trị, văn hóa pháp quyền làm gương dẫn dắt xã hội; phát triển mạnh mẽ công tác truyền thông chính sách mang tính giáo dục giá trị, không chỉ chống xấu độc mà còn xây dựng sức đề kháng văn hóa cho người dân.
