Trước khi bước chân vào chính trường, tiến sĩ Nicușor Daniel Dan nổi bật không phải tại nghị trường, mà là trong giới Toán học quốc tế. Ở tuổi 55, ông giành chiến thắng trong vòng hai cuộc bầu cử Tổng thống Romania hôm Chủ nhật, vượt qua ứng viên cực hữu George Simion, theo thông tin từ The Guardian.
Thiên tài toán học với thành tích nổi bật
Theo Firstpost, Nicușor Daniel Dan, sinh ngày 20/12/1969 tại thành phố Fagaras, hạt Brasov, miền Trung Romania. Từ thời Trung học, ông đã sớm bộc lộ năng khiếu vượt trội về Toán học.
Trong 2 năm liên tiếp 1987-1988, Nicușor Dan đều giành điểm tuyệt đối, đoạt huy chương vàng Olympic Toán quốc tế. (Ảnh chụp màn hình từ trang web của IMO)
Trang web chính thức của kỳ thi Olympic Toán học quốc tế cho biết, Nicușor Dan đã giành huy chương vàng vào các năm 1987 và 1988. Trong cả hai lần, ông đều đạt điểm tuyệt đối 42/42 - thành tích này đã đưa ông vào hàng ngũ những nhà toán học trẻ xuất sắc nhất thế giới thời bấy giờ.
Ông tiếp tục theo đuổi đam mê tại Đại học Bucharest, rồi du học tại Pháp, lấy bằng thạc sĩ tại École Normale Supérieure danh tiếng và bảo vệ luận án tiến sĩ Toán tại Đại học Paris 13.
Hình ảnh giáo sư Ngô Bảo Châu chụp cùng Nicușor Dan trong bài đăng trên trang cá nhân của ông hôm 14/5/2024. (Ảnh chụp màn hình)
Đặc biệt, Nicușor Dan là bạn thân của giáo sư Ngô Bảo Châu - nhà Toán học người Việt Nam nổi tiếng từng giành giải Fields danh giá.
Trong bài viết đăng ngày 14/5/2024 trên trang cá nhân, giáo sư Ngô Bảo Châu chia sẻ hình ảnh chụp cùng người bạn này và viết: “Nicușor Dan từng giành hai huy chương vàng Olympic Toán quốc tế với điểm tuyệt đối cho Romania trước khi sang Pháp du học - nơi chúng tôi trở thành bạn thân. Sau khi bảo vệ luận án tiến sĩ, anh trở về Bucharest làm việc tại Viện Toán học”.
Ở gần cuối bài đăng, nhà Toán học chia sẻ thêm: “Tối qua, chúng tôi ăn tối với gia đình anh trong căn hộ khiêm tốn tại một khu nhà bình dân".
Trước đó, trong một bài viết năm 2021, giáo sư Ngô Bảo Châu cho biết, ông và Nicușor Dan học cùng nhau tại École Normale gần ba thập kỷ trước. “Tôi vừa ngạc nhiên, vừa không, trước thành công của anh trên con đường chính trị. Hiếm có nhà khoa học nào làm chính trị thành công - hai lĩnh vực đòi hỏi những tố chất đôi khi trái ngược”, giáo sư Ngô Bảo Châu viết.
Trên kênh Youtube của tiến sĩ Nicușor Dan ngày 2/6/2024 cũng đăng một video kèm đoạn chia sẻ: "Tôi đã cùng người bạn thân của mình - nhà toán học Ngô Bảo Châu, người từng đoạt huy chương Fields năm 2010 và hiện là trưởng khoa tại Đại học Chicago ôn lại những kỷ niệm xưa. Gần đây, Châu có mặt tại Bucharest để tham dự một hội thảo khoa học tại Viện Toán học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Romania".
Ông Nicușor Dan trò chuyện cùng giáo sư Ngô Bảo Châu trong đoạn video đăng trên kênh Youtube ngày 2/6/2024 của tân Tổng thống Romania. (Ảnh chụp màn hình)
Từng gặp ông Nicușor Dan tại một kỳ thi quốc tế ở Romania, giáo sư Poh Shen Loh, cựu huấn luyện viên đội tuyển Toán quốc gia Mỹ, chia sẻ trên LinkedIn hôm 20/5 rằng: "Ấn tượng lớn nhất của tôi với ông không chỉ là về tư duy nhanh nhạy, mà còn là sự lắng nghe chân thành. Ông thực sự dành thời gian để hiểu quan điểm của người khác - chứ không chỉ bắt tay và mỉm cười theo phép lịch sự. Ông không chỉ giỏi Toán mà còn có khả năng đối diện và xử lý những vấn đề phức tạp nhất của cuộc sống - như bản chất con người".
Từ học thuật đến hoạt động xã hội và chính trị
Theo ABC News, cuối những năm 1990, Nicușor Dan trở về Romania với khát vọng thay đổi đất nước. “Tôi bắt đầu tổ chức các cuộc gặp với các du học sinh, thảo luận về những việc có thể làm để đảm bảo Romania đi đúng hướng”, ông chia sẻ trên website chính thức.
Sau đó, ông làm việc với tư cách là nhà nghiên cứu toán học tại Viện Hàn lâm Romania - cơ quan khoa học hàng đầu của đất nước.
Tân Tổng thống Romania là một tiến sĩ Toán học. (Ảnh: Xinhua News)
Ông cũng góp phần thành lập trường Đại học Sư phạm Cao cấp Bucharest, một cơ sở giáo dục được xây dựng theo mô hình của Trường Ecole Normale Supérieure của Pháp, nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên trong nước theo chuẩn quốc tế.
Trong những năm 2000, ông Nicușor Dan được biết đến nhiều hơn với vai trò hoạt động xã hội tại thủ đô, đặc biệt trong lĩnh vực quy hoạch và bảo vệ không gian công cộng. Ông là người sáng lập Hiệp hội Save Bucharest, từng thắng nhiều vụ kiện liên quan đến các dự án bất động sản không phép hoặc gây ảnh hưởng đến di sản kiến trúc.
Năm 2016, ông bước vào chính trường, thành lập đảng USR (Liên minh Cứu Romania), rồi sau đó trở thành Thị trưởng Bucharest vào năm 2020, tái đắc cử năm 2023. Trong nhiệm kỳ, ông ưu tiên cải thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống sưởi ấm cho người dân thủ đô.
Tháng 5/2025, ông Nicușor Dan giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống với tư cách ứng viên độc lập. Ông cam kết thúc đẩy hội nhập châu Âu, cải cách tài chính và chống tham nhũng - những mục tiêu được nhiều cử tri trẻ và trí thức ủng hộ.
Dù chưa có nhiều kinh nghiệm đối ngoại, ông được đánh giá là nhà lãnh đạo có nền tảng học thuật vững chắc, tư duy hệ thống và chính kiến rõ ràng. Chiến thắng của ông Nicușor Dan đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Romania một nhà Toán học bước vào cương vị nguyên thủ quốc gia, một hình mẫu truyền cảm hứng cho những người tin rằng trí tuệ và sự tử tế có thể song hành để làm nên thay đổi lớn.
