Tờ South China Morning Post chiều 30.11 dẫn lời sĩ quan Tằng Thục Hiền phụ trách thống kê thương vong cho hay số người thiệt mạng trong vụ hỏa hoạn tại chung cư Hoằng Phúc Uyển (Wang Fuk Court) ở Hồng Kông đã tăng lên 146. Vụ hỏa hoạn ngày 26.11 tại 7 trong số 8 tòa nhà tại chung cư đang được cải tạo này còn khiến khoảng 150 người mất tích. Theo Đài WION, thảm họa trên phản ánh tình trạng thiếu nhà ở nghiêm trọng ở Hồng Kông, nơi nhiều người phải ở trong những căn hộ chật chội và thiếu an toàn.
Những căn hộ chật chội được cơi nới ở Hồng Kông
Ảnh: AFP
"Nhà quan tài"
Ước tính giá nhà trung bình ở Hồng Kông cao gấp 20 lần thu nhập hằng năm của một hộ gia đình. Bên cạnh những tòa tháp lộng lẫy của trung tâm tài chính, người có thu nhập thấp, lao động nghèo và người cao tuổi thường phải sống trong các căn hộ chia nhỏ quá mức, với diện tích chỉ 6 m2/người. Số liệu năm 2021 cho thấy Hồng Kông có khoảng 108.200 căn hộ nhỏ hẹp, là nơi cư trú của hơn 220.000 người. Nhiều căn hộ trong số này thiếu thông gió hợp lý hoặc lối thoát hiểm chống cháy.
Những không gian sống chật hẹp này còn gọi là "nhà quan tài" hay "chuồng cọp", có thể nhỏ đến chỉ 1,4 m2. Chúng thường được xếp chồng như giường tầng trong các lồng lưới thép và cũng là những "bẫy cháy" khét tiếng, với các hành lang hẹp cản trở việc thoát hiểm. Các vật liệu dễ cháy như tấm xốp được dùng trong xây dựng, trong khi hệ thống dây điện chung thường quá tải. Theo dữ liệu của chính quyền Hồng Kông, các vi phạm an toàn phòng cháy chữa cháy được phát hiện trong hơn 60% số tòa nhà được kiểm tra.
Một “nhà quan tài” ở Hồng Kông
Ảnh: Reuters
Mức thuê "nhà quan tài" lên đến khoảng 1.500 HKD (khoảng 5 triệu đồng)/m2, nên đôi khi cũng vượt quá khả năng chi trả của một số người. Điều này khiến gần 45% cư dân Hồng Kông phải dựa vào các khu nhà công cộng như Hoằng Phúc Uyển, vốn đông đúc và đã xuống cấp. Theo các báo cáo, nhiều căn hộ công cộng này thiếu hệ thống phun nước chữa cháy hoặc lối thoát rộng để hỗ trợ việc sơ tán khi có hỏa hoạn.
Dân số già hóa nhanh của Hồng Kông, với gần 25% người trên 65 tuổi, cũng là vấn đề đáng lo ngại, khi nhiều người sống trong các căn hộ công cộng. Do khả năng di chuyển hạn chế, việc sơ tán gặp khó khăn vì nhiều nạn nhân không thể xuống cầu thang nhanh chóng khi có cháy.
Thực trạng chung cư cũ
Khu Hoằng Phúc Uyển khánh thành vào đầu thập niên 1980, trong nỗ lực thúc đẩy các dự án nhà công cộng với hàng loạt tòa tháp chung cư giống hệt nhau ở Hồng Kông. Những chung cư này có thiết kế khá thực dụng với các hành lang hẹp, căn hộ nhỏ gọn.
Theo Đài ABC News, các tòa nhà này được xây dựng theo tiêu chuẩn của thời điểm đó. Sau này mới có những yêu cầu về an toàn phòng cháy hiện đại như tầng lánh nạn, hệ thống hút khói nâng cấp và kiểm soát vật liệu nghiêm ngặt hơn. Do đó, nhiều tòa tháp cũ mang những lỗ hổng an toàn chưa bao giờ được khắc phục thông qua việc nâng cấp toàn diện.
Hồng Kông có khoảng 44.000 tòa nhà tư nhân, và hơn 9.600 tòa đã trên 50 năm tuổi. Đến cuối thập niên 2020 này, con số tòa nhà trên 50 năm tuổi có thể tăng lên 14.000. Các văn bản cho thấy chính quyền buộc hàng ngàn tòa nhà phải được kiểm tra, cho thấy tình trạng xuống cấp trên diện rộng. Thiết kế cũ, vật liệu cũ và việc bảo trì không đầy đủ tạo ra những điều kiện có thể nhanh chóng trở nên nguy hiểm khi xảy ra hỏa hoạn.
ABC News dẫn lời TS Xinyan Huang, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu về khả năng phục hồi đô thị thông minh và phòng cháy chữa cháy Hồng Kông, cho biết một số tòa nhà cũ thiếu quản lý chuyên nghiệp, khiến các rủi ro bị bỏ mặc trong thời gian dài. Hàng ngàn tòa nhà cũ ở Hồng Kông thiếu ban quản trị hoạt động, khiến việc bảo trì cơ bản trở nên khó khăn. Ở những nơi có ban quản trị, việc sửa chữa thường bị trì hoãn vì cư dân không đủ khả năng chi trả sửa chữa lớn hoặc không thể thống nhất cách thực hiện. Nhiều cư dân là người cao tuổi hoặc chủ nhà sống ở nơi khác, dẫn đến tình trạng "cha chung không ai khóc" khi nói đến vấn đề an toàn.
