Tôi đi xem triển lãm “Tỏa V - Điểm chạm khoa học”: Từ ngơ ngác đến phấn kích, + 1 máy chữa lành!

Ở thời đại mà mọi buổi trò chuyện đều dần xoay quanh việc “công nghệ nào mới ra mắt”, hay “AI đã làm được đến đâu”, “robot giỏi hơn ta tưởng”,... thì việc bước vào một triển lãm kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật khiến tôi cảm thấy có chút dè chừng.

Tôi không đoán ra được mình sẽ tìm thấy điều gì trong một không gian nghe có phần “khô khan”, trừu tượng. 

Thế nhưng khi trực tiếp trải nghiệm triển lãm “Tỏa V - Điểm chạm khoa học” những sự lạ lẫm, hoài nghi trước đó bỗng biến thành sự quan sát rất thực, đủ khiến ai cũng phải “wow” ngay khi lần đầu nhìn thấy.

Những dữ liệu khoa học được biến thành những bức vẽ bay bổng, những vật liệu như lọ vaccin, camera chuyển động rung,... được sử dụng tạo thành các tác phẩm nghệ thuật chạm đến mọi giác quan. Hay thậm chí, một lý thuyết vật lý - thuyết tương đối hẹp cũng trở thành hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống, con người. 

Tất cả được đặt cạnh nhau giữa những màu sắc, hình khối và mô tả cả bằng âm thanh, ánh sáng khiến triển lãm trở nên đời thường, gần gũi. Và khi quan sát mọi người đứng lại thật lâu trước từng mảng sáng, từng mô hình chuyển động, tôi hiểu đây là hành trình khám phá cả hai phía.

Khoa học trở nên mềm mại hơn, còn nghệ thuật lại trở nên logic hơn, gặp nhau ở chính khoảnh khắc người xem bắt đầu tò mò.

Những điều chưa từng nhìn thấy về khoa học khi chạm đến nghệ thuật

Có thể nói, đây là lần hiếm hoi những người yêu nghệ thuật có dịp thưởng lãm một triển lãm, không gian trưng bày các tác phẩm kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật. 

Tại “Tỏa V - Điểm chạm khoa học” quy tụ 9 nghệ sĩ tiêu biểu của nghệ thuật đương đại Việt Nam với thực hành đa dạng, cùng nhau đặt lại câu hỏi về vị trí của con người trong hệ sinh thái rộng lớn của tri thức và sự sống thông qua các tác phẩm được đầu tư, thực hiện quy mô. 

Khác với mô hình trưng bày tuyến tính thông thường, tại triển lãm, người xem sẽ được đi theo một “bản đồ tư duy mở”. Ai cũng có thể lựa chọn những lộ trình riêng cho mình, dừng chân tại 5 “trạm” - tương ứng với 5 miền tư duy khoa học trọng yếu. 

Trong đó, mỗi trạm sẽ kể một câu chuyện khác biết, đa dạng chất liệu từ khoa học, cuộc sống đời thường,... 

Trạm 1 - Mầm sống - Khoa học Nông nghiệp là các tác phẩm được thực hiện bởi cố nghệ sĩ Lê Thiết Cương. Mở đầu bằng ký ức hạt gạo, biểu tượng văn minh lúa nước, không gian này đưa người xem trở lại nguồn gốc thế giới, nơi sự sống bắt đầu từ những chuyển động vi mô của đất đai, mùa màng. 

Tiếp đến trạm 2 có tên Sự Sống - Y học vì Nhân loại, đây là nơi khiến nhiều người xem phải dừng chân lại rất lâu và liên tục “cảm thán” vì cách kết hợp đầy tinh tế, ấn tượng. Qua lăng kính của nghệ sĩ Lê Giang và nghệ sĩ Lê Đăng Ninh, người xem như được đi sâu vào thế giới sinh học, cảm nhận rõ sự mong manh nhưng kiên cường của cơ thể người. Những bức vẽ về các tế bào được trưng bày nối liền nhau, tạo nên một không gian vừa đẹp để check-in, vừa sâu sắc để mỗi người nhìn ngắm, soi chiếu và “chữa lành”. 

Bước qua trạm số 3 - Cấu trúc - Vật Liệu Tương Lai, một không gian lớn được sử dụng để trưng bày tác phẩm “Trang Trại” của nghệ sĩ Đỗ Hà Hoài. Anh tạo nên một mô hình từ những vật thể có sẵn, các tác phẩm cũ, sau đó hình thành nên một thế giới sinh vật và kiến trúc kỳ lạ. Song, tất cả đều dựa trên đặc tính, công năng và màu sắc cũng như tính khoa học vốn có. 

Bên cạnh đó, hàng loạt những cây dong riềng - tác phẩm của nghệ sĩ Bùi Quốc Khánh cũng khiến người xem tò mò. Những cách sắp đặt tinh tế, những câu chuyện được truyền tải về sự sinh trưởng, tái sinh hay mối liên hệ giữa thiên nhiên và con người đã thu hút rất nhiều người thưởng lãm. 

Nối tiếp là trạm 4 - Miền Ý Thức - Địa Hạt Của Trí Tuệ là nơi hai nghệ sĩ Đỗ Hiệp và Phạm Minh HIếu sử dụng ánh sáng, dữ liệu như những ký hiệu của trí tuệ. Tại đây, ánh sáng không chỉ là hiện tượng vật lý mà còn là ẩn dụ cho những khoảnh khắc con người vọwt qua bóng tối mơ hồ, chạm tay tới tri thức mới. 

Cuối cùng, điểm dừng chân cuối trong chuỗi hành trình là trạm 5 - Nguồn Sống - Khoa Học Môi Trường. Hai nghệ sĩ Vũ Bình Minh và Trịnh Minh Tiến đã trưng bày các tác phẩm thể hiện về vòng lặp tất yếu rằng con người không thể tách rời khỏi tự nhiên. Không những thế, mọi thứ còn kết hợp hoàn hảo, tạo nên những cấu trúc đẹp mắt, khiến ai nhìn cũng có thể dễ dàng tiếp cận. 

"Cứ đến xem, trải nghiệm hay đôi khi là chụp ảnh check-in cũng sẽ cảm thấy được chữa lành”

Ngay trong ngày đầu khai mạc triển lãm, rất nhiều bạn trẻ từ hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật đến những vị khách “vãng lai” đều bị ấn tượng, thu hút với các tác phẩm, không gian trưng bày tại đây. Nhiều bạn trẻ thừa nhận bản thân đã phải dành cả tiếng đồng hồ chỉ để ngắm nhìn một tác phẩm. Họ dành toàn bộ sự tập trung, bỏ mặc thế giới bên ngoài để xem quay, chụp từng chất liệu, chậm rãi đọc từng ý tưởng của các nghệ sĩ. 

Khánh Huyền - sinh viên năm 4 của trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam bày tỏ: “Mình thấy chủ đề này rất thú vị vì đó là cầu nối giữa khoa học - nghệ thuật. Mặc dù nghe 2 cái không có điểm tương đồng nhưng thực chất lại có nhiều liên kết vô hình. Mình cảm thấy rất ấn tượng vì triển lãm có thể kết hợp 2 điều này với nhau”. 

Cô bạn cũng bày tỏ rằng bản thân có thể tìm thấy vẻ đẹp ở trong từng tế bào hoặc vẻ đẹp từ một hiện tượng vật lý, thế giới sinh vật,... Với Khánh Huyền, đây chính là điểm chung - sự nghệ thuật bên trong khoa học mà bất cứ ai cũng thể nhìn thấy, khám phá được. 

Trong khi đó, đôi bạn Tuyết Nhi - Minh Đức đều là sinh viên năm 3 của trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp chia sẻ: “Là những người trẻ cũng đang theo đuổi nghệ thuật, chúng mình đến với triển lãm để học hỏi tiền bối về cách tư duy, góc nhìn của họ cũng như cách khai thác về chủ đề điểm chạm khoa học - nghệ thuật. Mình thực sự bị ấn tượng bởi cách các nghệ sĩ truyền tải rất lạ và rất bùng nổ, sát với thực tế qua cách tạo hình, thể hiện qua chất liệu”. 

Với Tuyết Nhi và Minh Đức, việc có một triển lãm kết hợp giữa 2 chủ đề là một điều khiến đôi bạn rất hào hứng, tò mò khám phá. Song, mở rộng ra, Minh Đức cho hay: “Thực tế cho dù với khán giả đại chúng, những bạn trẻ không làm việc trong lĩnh vực khoa học hay nghệ thuật thì mình nghĩ họ vẫn đều sẽ thích triển lãm này và tìm thấy những niềm cảm hứng riêng. Mọi người có thể không hiểu sâu sắc ý niệm nhưng cứ đến xem, trải nghiệm hay đôi khi là chụp ảnh check-in cũng sẽ cảm thấy được chữa lành”. 

Còn với Thảo Nguyên - cô bạn người Đà Nẵng hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội thì cho biết: “Mình vô tình biết đến qua thông tin trên MXH. Lúc bước vào, mọi thứ với mình khá choáng ngợp vì đẹp và ấn tượng. Mình nghĩ bản thân đã đi loanh quanh, dành gần 2 tiếng tại triển lãm để ngắm nhìn, tìm hiểu các tác phẩm ở đây. Mình thực sự rất ấn tượng cách họ đưa khoa học và tác phẩm nghệ thuật. Nó không phải là điều gì đó to lớn như mình từng nghĩ, mà đôi khi chỉ là những điều rất đơn giản, hiện hữu nhiều trong cuộc sống thôi”. 

Thảo Nguyên bày tỏ, cô bạn chắc chắn sẽ quay lại triển lãm một lần nữa và rủ thêm bạn bè đến cùng khám phá, trải nghiệm. “Mình nghĩ mỗi bạn trẻ đến đây sẽ tìm thấy những điều yêu thích riêng. Vài bức ảnh đẹp mang về, thêm nhiều kiến thức về sự sống, khoa học, con người,... Chắc chắn sẽ là một ‘thánh địa’ mới nên đến của người trẻ trong thời gian tới”, Thảo Nguyên bày tỏ.