Trung Quốc lần đầu áp thuế với bao cao su sau hơn 30 năm

Theo Luật thuế giá trị gia tăng sửa đổi, người tiêu dùng sẽ chịu mức thuế 13% cho các sản phẩm tránh thai. Những mặt hàng này vốn được miễn thuế từ năm 1993 để kiểm soát sinh sản, nay chính thức bị tái áp thuế sau hơn 3 thập niên.

Cùng lúc đó, luật mới mở rộng hàng loạt ưu đãi cho các bậc phụ huynh tương lai, bao gồm miễn thuế cho dịch vụ chăm sóc trẻ em (từ nhà trẻ đến mẫu giáo), cơ sở chăm sóc người cao tuổi, người khuyết tật và các dịch vụ hôn nhân.

Sự thay đổi này phản ánh bước ngoặt chính sách của Trung Quốc: chuyển từ hạn chế sang khuyến khích sinh con. Theo Bloomberg, số trẻ sơ sinh nước này đã giảm liên tiếp trong 3 năm qua. Riêng năm 2024, chỉ có 9,54 triệu trẻ chào đời. bằng một nửa con số 18,8 triệu ghi nhận vào năm 2014.

Ảnh: Tuyết Lan

Tuy nhiên với những nỗ lực nhằm thúc đẩy tỷ lệ sinh, giới chuyên gia và người dân cho rằng thuế sẽ không thể giải quyết được vấn đề cốt lõi. Theo báo cáo năm 2024 của Viện nghiên cứu Dân số Yuwa tại Bắc Kinh, Trung Quốc đang là một trong những quốc gia có chi phí nuôi dạy trẻ em đắt đỏ nhất.

Theo ước tính, chi phí để nuôi dạy một đứa trẻ đến năm 18 tuổi là hơn 538.000 nhân dân tệ (gần 2 tỉ đồng). Chi phí cao khiến nhiều người trẻ chùn bước trong bối cảnh kinh tế tăng trưởng chậm và thị trường việc làm thiếu ổn định hiện nay.

Cũng có những người cho rằng quyết định này là không hiệu quả, dù giá sản phẩm tránh thai cao hơn sẽ chẳng thay đổi được bao nhiêu thái độ đối với việc sinh con. “Nếu ai đó không đủ tiền mua bao cao su, làm sao họ có thể đủ tiền nuôi một đứa trẻ?”, một người dùng đặt nghi vấn trên mạng xã hội Weibo. Nhiều người trẻ cho rằng thà ưu tiên phát triển bản thân và sự nghiệp hơn là cuộc sống hôn nhân.

Ông He Yafu, một nhà nhân khẩu học tại Viện nghiên cứu Dân số Yuwa chia sẻ: “Việc bỏ miễn thuế VAT phần lớn mang tính biểu tượng và khó có khả năng tác động nhiều đến bức tranh tổng thể”. Theo ông, mục đích chính vẫn là định hình lại một môi trường xã hội khuyến khích sinh con hơn là tạo ra hiệu quả kinh tế tức thì.

Quyết định đánh thuế bao cao su cũng gây tranh cãi khi tỷ lệ nhiễm HIV tại Trung Quốc có dấu hiệu tăng. Theo dữ liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh nước này, kể từ năm 2002 đến năm 2021, tỷ lệ các trường hợp nhiễm HIV và AIDS được báo cáo đã tăng từ 0,37 lên 8,41 trên 100.000 người.

Thông tin áp thuế lên các sản phẩm tránh thai còn gây nên các cuộc tranh luận trên mạng xã hội Trung Quốc, một số người dùng không chỉ lo lắng về khả năng mang thai ngoài ý muốn, mà còn lo ngại liệu các bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể lây lan nhanh hơn nếu mọi người sử dụng ít bao cao su hơn hay không.

Không chỉ dùng biện pháp tài chính, Trung Quốc cũng đang nỗ lực thay đổi nhận thức xã hội. Theo The Independent, hồi tháng 6.2024, Đại học Dân chính Trung Quốc đã công bố một chương trình cử nhân mới về hôn nhân nhằm thúc đẩy và phát triển văn hóa liên quan đến hôn nhân. Một số địa phương của Trung Quốc cũng khuyến khích người trẻ kết hôn, sinh con thông qua việc mở các trung tâm đăng ký kết hôn ở nhiều địa điểm thú vị như chùa, quán rượu...

Dù vậy, giới quan sát nhận định các rào cản lớn nhất đối với việc sinh con là chi phí cao, áp lực kinh tế và thay đổi lối sống vẫn còn đó, khiến việc tăng giá các sản phẩm tránh thai chỉ là một phần rất nhỏ trong nỗ lực khuyến khích sinh của Bắc Kinh.