TS Lê Xuân Nghĩa: Nhập 50 tấn vàng mỗi năm không tác động lớn đến nền kinh tế

Vì sao người dân đổ xô mua vàng?

Chia sẻ tại diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới” chiều 24/11, TS Nguyễn Đức Kiên, Đại biểu Quốc hội, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, cho rằng cần làm rõ sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới.

“Vì sao giá vàng trong nước và thế giới có lúc chênh lệch đến 20 triệu đồng/lượng? Thực tế, nếu trừ đi thuế, phí và công chế tác, chênh lệch giá vàng đó là bao nhiêu? Đến nay chưa có ai tính toán, cũng không ai nói rõ”, ông Kiên đặt vấn đề.

Theo ông Kiên, thị trường vàng cần hoạt động theo cơ chế thị trường, tức là có cung - có cầu và hai yếu tố này cần hài hòa với nhau.

Vấn đề hiện nay là cần tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, bởi đa phần thông tin biến động giá vàng trong xã hội và trên thị trường là có chủ ý. Sự thiếu minh bạch này khiến người dân hoang mang, là nguyên nhân người người đổ xô đi mua vàng.

“Nghị định 232 yêu cầu làm rõ thông tin người mua vàng là để làm rõ việc vì sao có chuyện người dân xếp hàng thâu đêm suốt sáng để mua vàng. Rốt cuộc những người xếp hàng mua vàng có phải là người có nhu cầu thật hay không?”, TS Nguyễn Đức Kiên cho hay.

Trước bối cảnh giá vàng biến động mạnh và chênh lệch cao với giá thế giới, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012 nhằm từng bước hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động kinh doanh vàng.

Tuy nhiên, thực tiễn hơn một tháng triển khai Nghị định 232 cho thấy bức tranh thị trường chưa có nhiều thay đổi, tình trạng xếp hàng mua vàng, một số doanh nghiệp kinh doanh vàng thiếu nguồn cung, chênh lệch giá vẫn ở mức cao.

Ông Vũ Hùng Sơn, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng, nhận định: “Giá vàng thế giới từ đầu năm tới nay tăng 62% so với năm 2024 nhưng giá vàng trong nước đã tăng tới 84% so với năm 2024. Người dân đổ xô đi mua vàng do tâm lý sợ không còn vàng để mua, sợ bị mất cơ hội đầu tư”.

Tuy nhiên, theo ông Sơn, tình trạng xếp hàng mua vàng chỉ phản ánh phần nổi, còn nguyên nhân sâu xa là sự thiếu hụt nguồn cung chính thức kéo dài.

Ông Vũ Hùng Sơn cho biết, 13 năm qua, doanh nghiệp kinh doanh vàng không có cơ chế tiếp cận nguồn nguyên liệu vàng chính thức. Không có cơ chế rõ ràng họ buộc phải sử dụng nguồn vàng “trôi nổi”, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất và có hàng cung ứng ra thị trường. 

“Nguồn cung hạn chế cũng đẩy giá vàng trong nước lên cao, trong khi người dân lại khó hoặc không thể mua được. Toàn bộ hệ thống cửa hàng phải đầu tư máy hiện đại để kiểm tra chất lượng vàng, thay vì chỉ dựa vào kinh nghiệm thủ công như trước. Đây là nghịch lý đáng lo ngại đối với một ngành nghề có giá trị gia tăng rất cao”, ông Sơn nói.

“Quota” nhập khẩu vàng chỉ nên là giải pháp tình thế

TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cho biết, mỗi năm, Việt Nam chi khoảng 11 tỷ USD để nhập khẩu xì gà, rượu ngoại và mỹ phẩm, trong khi nhập khẩu 50 tấn vàng (ước lượng vàng nhập lậu vào Việt Nam mỗi năm 30-50 tấn) thì chỉ mất 5 tỷ USD. Theo ông, việc chi ra số ngoại tệ này để nhập khẩu vàng sẽ không tác động lớn đến nền kinh tế.

Vì thế, ông Nghĩa cho rằng giai đoạn đầu có thể chấp nhận việc thận trọng trong cấp quota, nhưng về lâu dài Ngân hàng Nhà nước nên sớm mở rộng quyền nhập, xuất khẩu cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện; kiểm soát buôn lậu bằng nghiệp vụ thay vì siết nguồn cung.

“Quota chỉ là giải pháp tình thế. Mục tiêu cuối cùng phải là thị trường minh bạch, công bằng, không để người dân nghèo phải mua vàng với giá đắt hơn người nước ngoài”, ông Nghĩa nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo vị chuyên gia, cần thành lập sàn giao dịch vàng vật chất (vàng nguyên liệu nhập khẩu), theo chuẩn quốc tế. Người nhập khẩu bán sỉ ngay trên sàn, các doanh nghiệp mua sỉ về để sản xuất hoặc bán lẻ; giá tham chiếu công khai, minh bạch theo giá thế giới.

“Mỗi ngày chỉ cần công bố giá vàng bán sỉ trên sàn, người dân sẽ biết giá bán lẻ bao nhiêu là hợp lý”, ông Nghĩa nói.