Viện KSND tối cao đang lấy ý kiến đối với dự thảo thông tư liên tịch hướng dẫn việc xác định lãng phí để áp dụng trong khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các tội phạm liên quan đến lãng phí.
Thanh tra Chính phủ kết luận dự án trụ sở Bộ Ngoại giao gây lãng phí số vốn nhà nước đã chi hơn 4.000 tỉ đồng
ẢNH: TUYẾN PHAN
Khó khăn khi xác định hậu quả lãng phí
Theo Viện KSND tối cao, bộ luật Hình sự có 2 điều luật trực tiếp quy định về "lãng phí" trong cấu thành điều luật, gồm tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp (điều 179) và tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí (điều 219).
Ngoài ra, còn một số tội phạm thuộc Chương tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế và Chương tội phạm về chức vụ, mặc dù không quy định trực tiếp về hậu quả lãng phí nhưng có quy định về gây hậu quả thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, công vụ.
Cơ quan soạn thảo nhận định hậu quả lãng phí được gây ra bởi nhiều hành vi khác nhau của những cá nhân có chức vụ, quyền hạn trong các cơ quan quản lý nhà nước.
Quá trình giải quyết các vụ án, vụ việc về các tội phạm liên quan đến lãng phí, cơ quan tiến hành tố tụng các cấp còn gặp khó khăn, vướng mắc, chưa thống nhất trong việc xác định hậu quả lãng phí.
Điều này dẫn đến kéo dài thời hạn giải quyết vụ án, vụ việc cũng như chưa đảm bảo thu hồi tối đa số tiền bị lãng phí cho Nhà nước.
Thực tiễn trên cho thấy việc liên ngành T.Ư ban hành thông tư liên tịch hướng dẫn việc xác định lãng phí là cần thiết, cấp bách, tạo sự thống nhất trong nhận thức, phương pháp, trình tự xác định hậu quả lãng phí trong quá trình giải quyết các vụ án, vụ việc.
6 nhóm hành vi về lãng phí
Tại dự thảo, Viện KSND tối cao đề xuất quy định 6 nhóm hành vi vi phạm để xem xét, đánh giá về hậu quả lãng phí.
Cụ thể gồm: vi phạm trong lãnh đạo, chỉ đạo việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; vi phạm trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước; vi phạm trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, đầu tư xây dựng, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công; vi phạm trong quản lý, khai thác, sử dụng đất đai và các tài nguyên khác.
Cùng đó là vi phạm trong quản lý, sử dụng vốn nhà nước trong dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), vốn của Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, vốn của Nhà nước đầu tư ra nước ngoài; vi phạm trong xây dựng pháp luật về quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.
Tại 2 dự án Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2, Thanh tra Chính phủ xác định giá trị lãng phí lên tới hơn 1.200 tỉ đồng
ẢNH: PHÚC BÌNH
9 cách thức "đo đếm" hậu quả lãng phí
Vẫn theo dự thảo, tùy vụ án có dấu hiệu lãng phí, cơ quan tiến hành tố tụng có thể trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản để xác định hậu quả lãng phí.
Quyết định trưng cầu cần yêu cầu làm rõ các nội dung sau: hành vi vi phạm có vượt định mức, tiêu chuẩn, chế độ hay không, mức vượt, hậu quả lãng phí cụ thể; việc quản lý, sử dụng tài sản công, tài chính công có đạt hiệu quả, đạt mục tiêu đã định không; hậu quả lãng phí cụ thể nếu không đạt hiệu quả, mục tiêu đã định; hậu quả thiệt hại do làm cản trở phát triển kinh tế, xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.
Nếu thấy không cần thiết phải trưng cầu giám định, cơ quan tiến hành tố tụng có thể phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để trao đổi, lấy ý kiến nhằm xác định hậu quả lãng phí.
Có 9 cách thức để "đo đếm" hậu quả lãng phí trong trường hợp trên: bằng số tiền thực tế đã sử dụng trừ đi giá trị theo định mức, tiêu chuẩn, quy định đã được ban hành; bằng chênh lệch giữa diện tích vượt tiêu chuẩn, định mức, chế độ đã xây dựng nhưng không được đưa vào sử dụng nhân suất vốn đầu tư.
Hoặc bằng số tiền tính khấu hao, hao mòn tự nhiên tài sản theo quy định trong thời gian dự án (tài sản) ngừng hoạt động, không được đưa vào sử dụng do hành vi cố ý, sai phạm của đơn vị quản lý, sử dụng.
Hoặc bằng tổng chi phí thực tế do thay đổi, điều chỉnh trái quy định, không cần thiết trong quá trình triển khai dự án trừ tổng mức đầu tư đã được phê duyệt.
Hoặc bằng tiền sử dụng đất hằng năm nhân thời gian công trình không được khai thác, sử dụng do hành vi sai phạm của đơn vị có thẩm quyền quản lý, sử dụng…
Kèm theo 9 cách thức, Viện KSND tối cao đều đưa ra các tình huống giả định cụ thể để thuận lợi cho việc hướng dẫn, áp dụng.
