Xác lập mô hình tăng trưởng mới
Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025 ngày 5/12, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, Việt Nam đang đứng trước lựa chọn cho giai đoạn phát triển mới, với các mục tiêu chiến lược cần đạt được. Đó là trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.
Điều này đòi hỏi cần phải định vị Việt Nam trong bối cảnh mới, có đột phá mạnh mẽ trong huy động hiệu quả các nguồn lực cho tăng trưởng cao, đổi mới mô hình tăng trưởng, kiến tạo không gian phát triển và hướng đến phát triển bền vững.
Với chủ đề “Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026-2030”, Thứ trưởng nhấn mạnh thông điệp của diễn đàn là Việt Nam cần xác lập mô hình tăng trưởng mới. Trong đó, năng suất các nhân tố tổng hợp, hiệu quả đầu tư, đột phá khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo phải trở thành nền tảng cốt lõi.
Mô hình này đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa các động lực tăng trưởng truyền thống (đầu tư, xuất khẩu và lao động) với các động lực tăng trưởng mới (kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn).
Thứ trưởng cho rằng, việc xác lập mô hình tăng trưởng mới đòi hỏi sự cộng hưởng và liên kết chặt chẽ giữa các thành phần kinh tế. Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo và dẫn dắt, tập trung vào hạ tầng chiến lược và thiết lập khung khổ pháp lý minh bạch. Kinh tế tư nhân là động lực sáng tạo và lan tỏa đổi mới, đóng vai trò đầu tàu trong các ngành kinh tế số, công nghiệp chế biến, dịch vụ chất lượng cao. FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài) là nguồn lực bổ sung có chọn lọc, định hướng để gắn kết chuyển giao công nghệ thế hệ mới và tiêu chuẩn quốc tế (ESG).
Đồng thời, cần khai thác hiệu quả không gian tăng trưởng mới từ các vùng, địa phương và các cực tăng trưởng; phát huy vai trò đầu tàu của các vùng động lực. Đây không chỉ là yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng mà còn là một định hướng chiến lược để Việt Nam hiện thực hóa các mục tiêu đến năm 2030 và 2045.
Cần có cách làm mới, đột phá mới
PGS.TS Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũ) cho hay, cần có nhiều chính sách mạnh hơn.
“Trước đây, chúng ta dựa vào việc giảm thuế để tăng sức hấp dẫn của môi trường đầu tư nhưng hiện nay thế giới đã áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Do đó, cần có những chính sách ưu đãi ngoài thuế, như: xây dựng các khu thương mại tự do, khu kinh tế thế hệ mới, khu công nghiệp sinh thái, năng lượng sạch, chuyển đổi số”, ông Thắng nói.
Trong khi đó, PGS.TS Trần Kim Chung, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, lưu ý mục tiêu đặt ra cao hơn nên bắt buộc phải kiến tạo động lực mới cho tăng trưởng.
Đó là kiến tạo không gian phát triển mới, tạo lập không gian kinh tế số đồng hành cùng không gian kinh tế thực. Kiến tạo các loại hình kinh tế mới, bao gồm phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế dữ liệu, kinh tế đêm...
“Cần tìm ra các đột phá mới. Kiến tạo động lực mới cho tăng trưởng là một chiến lược chuyển đổi căn bản từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng (số lượng) sang tăng trưởng theo chiều sâu (chất lượng, bao trùm, bền vững), dựa trên những nền tảng mới như công nghệ, chuyển đổi số, văn hóa, xã hội, con người, môi trường và thể chế”, ông Chung nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, cho rằng Việt Nam đang đứng trước một thực tế không bi quan, nhưng cũng không quá lạc quan. Cơ cấu tăng trưởng lạc hậu, nguy cơ có thể bị tụt hậu, có thể không thoát ra được khỏi bẫy thu nhập trung bình. Việt Nam cũng đối mặt với một thực trạng về việc các điểm nghẽn lớn không được xử lý và vẫn còn dai dẳng.
“Sẽ rất khó để có được một kết quả mới nếu như không có cách làm mới. Điểm cần nhấn mạnh là tư duy mới, phương thức lãnh đạo mới, mô hình tăng trưởng mới, khơi thông nguồn lực, không gian mới. Trong đó, tư duy phát triển mới có tính bao trùm”, ông Quỳnh nói.
