Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến dự thảo Thông tư quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh.
Một vở kịch về bất ổn của học trò trong tiết chào cờ tại Trường THCS Nguyễn Du, quận 1, TPHCM (Ảnh: Hoài Nam).
Thông tư mới sẽ thay thế cho Thông tư 08/TT của Bộ GD&ĐT hướng dẫn về việc khen thưởng và thi hành kỷ luật học sinh các trường phổ thông có từ năm 1988.
Dự thảo Thông tư quy định 2 biện pháp kỷ luật đối với học sinh tiểu học là nhắc nhở và yêu cầu xin lỗi. Các biện pháp kỷ luật đối với học sinh tiểu học không lưu hồ sơ và học bạ của học sinh.
Đối với học sinh ngoài đối tượng học sinh tiểu học, có 3 hình thức gồm: Nhắc nhở; phê bình; yêu cầu viết bản tự kiểm điểm. Như vậy, so với Thông tư 08/TT và các quy định trước đó, việc tạm dừng học và đình chỉ học đối với học sinh bị bãi bỏ.
Giáo dục đang từ chối học sinh… cần giáo dục nhất
Nhiều năm qua, các hình thức kỷ luật trong trường học vẫn áp dụng theo thông tư 08 được xây dựng và có hiệu lực cách đây gần 40 năm trước.
Trong khi đó, bối cảnh xã hội, đời sống, môi trường giáo dục và đặc điểm của học trò đã có rất nhiều thay đổi. Các hình thức kỷ luật này theo ý kiến của nhiều người, đã trở nên lỗi thời, lạc hậu không bắt kịp nhu cầu của giáo dục cũng như tâm sinh lý học trò.
Cô Lê Ngọc Quyên, giáo viên ở TPHCM nêu quan điểm, hình thức đình chỉ học tập học sinh không phải là không còn phù hợp mà phải nhìn nhận thẳng là chưa bao giờ phù hợp.
Khi đẩy học sinh ra khỏi nhà trường là giáo dục đã vô tình khước từ trách nhiệm của mình trong việc đánh giá hoàn cảnh của học trò, hỗ trợ học trò, tìm các phương pháp tích cực...
Cô Quyên chia sẻ, nhiều lần cô vô cùng đau lòng khi biết, khi nghe đến những trường học sinh bị đình chỉ học tập 1 tuần, 1 năm. Bà tự hỏi, những người thầy, người quản lý đã thử cố gắng hơn một chút để làm gì cho các em chưa thay vì "khóa" môi trường trước mắt.
Các em chính là những đối tượng cần được hỗ trợ, được giáo dục nhất lại bị chính… giáo dục đẩy ra ngoài, có thể hủy hoại cả một tương lai.
Trong khi, có không ít trường hợp, nếu người lớn chịu ngồi xuống, lắng nghe, đối thoại thì sẽ có phương pháp hỗ trợ học sinh.
Ông Phạm Thái Sơn, Trường Đại học Công Thương TPHCM đánh giá cao tính nhân văn và giáo dục trong dự thảo Thông tư về việc bỏ hình thức tạm dừng học và đình chỉ học đối với học sinh.
Ông Sơn cho rằng, việc đình chỉ học, đặc biệt với học sinh THCS và THPT có thể dẫn đến việc học sinh bỏ học hoặc bị cuốn vào các hành vi tiêu cực ngoài xã hội. Bỏ hình thức này giúp đảm bảo học sinh được học trong môi trường giáo dục.
Theo quan sát của ông Sơn, nhiều quốc gia trên thế giới đã chuyển từ các hình thức kỷ luật mang tính "trừng phạt" sang các biện pháp giáo dục mang tính xây dựng trên cơ sở hỗ trợ, hòa giải, tư vấn.
Hướng đến sự nhân văn, bao dung
Không chỉ chờ đến bây giờ, từ hơn chục năm trước, TS Phạm Thị Thúy, Học viện Hành chính quốc gia phân hiệu TPHCM đã liên tục đề cập đến việc Thông tư 08 về kỷ luật, khen thưởng học sinh của Bộ GD&ĐT được ban hành từ năm 1988 đã không còn phù hợp, trong đó có hình thức đuổi học (1 tuần hoặc 1 năm).
Bà Phạm Thị Thúy đặt câu hỏi: "Đuổi học các em rồi những đứa trẻ đó sẽ ra sao? Độ tuổi đó ở nhà các em sẽ lêu lổng, chơi game, yêu đương sớm rồi lại bạo lực. Các em sẽ trở thành người như thế nào trong xã hội?".
Việc kỷ luật học trò cần xây dựng trên tinh thần tích cực, hỗ trợ (Ảnh: Hoài Nam).
Theo bà Phạm Thị Thúy, nếu giáo dục dùng hình phạt đẩy học trò ra khỏi nhà trường thì nhà trường không còn xứng đáng làm giáo dục và đừng nên làm giáo dục.
Bà Thúy ví dụ trong nhiều vụ bạo lực học đường, khi nhà trường áp dụng hình thức đuổi học để trừng phạt các em học sinh thì cũng giống như việc cả nhóm bạn lao vào đánh hội đồng bạn. Trừng phạt như vậy cũng là bạo lực, tính chất, mục tiêu giáo dục không có.
TS Phạm Thị Thúy bày tỏ, phải nhìn nhận lâu nay, trong kỷ luật, giáo dục chúng ta đã thiếu bao dung, chia sẻ với con trẻ. Chúng ta phải làm sớm, làm ngay thể hiện sự nhân văn, bao dung với học trò và cho học trò thấy được điều đó.
Theo ThS Phạm Thái Sơn, áp dụng các hình thức kỷ luật và khen thưởng với học sinh, cần phải chú ý đến kiến thức tâm lý cho giáo viên và phát triển hệ thống tư vấn tâm lý học đường, mỗi trường học nên có ít nhất một chuyên viên tư vấn tâm lý để hỗ trợ học sinh khi có sự cố xảy ra.
Ngoài ra, cũng cần quy định cụ thể về các biện pháp thay thế như thời gian hỗ trợ sửa chữa hành vi vô lễ, xúc phạm đến người khác... Có thể áp dụng các hình thức kỷ luật phù hợp như lao động công ích trong trường hoặc các chương trình giáo dục bổ sung.
Đồng thời nhà trường nên tổ chức các buổi họp, hội thảo để nâng cao nhận thức của phụ huynh về vai trò của gia đình trong việc giáo dục con em, đặc biệt khi học sinh vi phạm nội quy hay có những khó khăn trong việc thực hiện kỷ luật.
Theo dự thảo, việc kỷ luật nhằm ngăn ngừa, ngăn chặn học sinh mắc lỗi, đồng thời giúp đỡ các em nhận thức được cái sai để tự giác điều chỉnh, khắc phục hậu quả, tự giác tu dưỡng, rèn luyện để tiến bộ và hình thành thói quen, lối sống kỷ luật.
Nguyên tắc của việc kỷ luật nhằm bảo đảm tính chủ động, tích cực trong thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của học sinh; giữ vững kỷ cương, kỷ luật trong trường. Đồng thời, việc này cần tôn trọng, bao dung, khách quan, không định kiến, bảo đảm quyền được tham gia và lợi ích của học sinh đối với các vấn đề liên quan.
