Cách đây 10 năm, chị N.N (TP.HCM) quyết định mua cho mẹ đẻ một gói bảo hiểm nhân thọ với mức phí 17 triệu đồng mỗi năm. Khi đó, mẹ chị 39 tuổi. "Tôi nghĩ đơn giản rằng thay vì gửi tiết kiệm, bảo hiểm nhân thọ sẽ vừa giúp mẹ có khoản dự phòng rủi ro, vừa có một khoản tiền tích lũy phòng thân khi hết hạn hợp đồng", chị chia sẻ.
Chị duy trì đóng phí đều đặn suốt 10 năm, tổng cộng hơn 170 triệu đồng. Tuy nhiên, đến gần thời điểm đáo hạn, khi kiểm tra hợp đồng, chị bất ngờ phát hiện giá trị hoàn lại chỉ còn 65 triệu đồng, tương đương chưa tới 40% tổng số tiền đã đóng. Thắc mắc với nhân viên tư vấn, chị nhận được lời giải thích: "Do mẹ chị tuổi cao nên phí rủi ro trừ nhiều".
Sau đó, chị N. đã được một nhân viên tư vấn giải thích lại về lý do vì sao số tiền hoàn lại chỉ còn như vậy. Cụ thể, trong khoản phí 17 triệu đồng/năm, không phải toàn bộ đều được chuyển sang tích lũy. Một phần lớn trong đó được phân bổ cho các loại chi phí như phí ban đầu, phí bảo hiểm rủi ro, phí quản lý hợp đồng… Và đặc biệt, chi phí bảo hiểm rủi ro có xu hướng tăng nhanh theo độ tuổi, nhất là từ tuổi 40 trở đi, chi phí rủi ro tăng nhiều.
Trong 17 triệu đồng đóng mỗi năm có khoảng 9 triệu đồng tiền phí rơi bao gồm cả thẻ bảo hiểm chăm sóc sức khỏe. Do trừ nhiều các chi phí, nên số tiền hoàn lại ít.
Bên cạnh đó, tư vấn viên giải thích thêm phí rủi ro trong bảo hiểm nhân thọ được tính dựa trên rất nhiều yếu tố sau đây:
- Số tiền bảo hiểm chịu rủi ro: Đây là số tiền công ty bảo hiểm sẽ chi trả các quyền lợi bảo hiểm cho người tham gia khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.
- Tuổi của người được bảo hiểm: Mức phí bảo hiểm rủi ro sẽ càng cao đối với các trường hợp tuổi cao, sức khỏe giảm sút
- Giới tính: Do những khác biệt về mặt sinh học của nam và nữ, rủi ro tử vong cũng như bệnh tật ở hai giới tính cũng khác nhau. Theo đó, phí bảo hiểm rủi ro cũng sẽ có sự khác biệt ở hai giới.
- Thời hạn bảo hiểm: Thời hạn bảo hiểm càng dài, tỷ lệ rủi ro do công ty bảo hiểm chịu trách nhiệm càng lớn, do đó mà mức phí bảo hiểm rủi ro càng cao. Ngược lại với các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ ngắn hạn thì có phí bảo hiểm rủi ro thấp hơn.
- Sức khỏe: Vào thời điểm tham gia bảo hiểm, tình trạng sức khỏe của người tham gia càng tốt thì phí bảo hiểm rủi ro càng thấp.
- Nghề nghiệp: Tùy vào mức độ nguy hiểm của nghề nghiệp sẽ có mức phí rủi ro khác nhau. Những công việc nặng nhọc, làm ngoài trời, thường xuyên di chuyển (như công nhân xây dựng, nhân viên kinh doanh,…) sẽ có mức phí bảo hiểm rủi ro cao hơn so với những công việc ít di chuyển và ít rủi ro (như nhân viên văn phòng, hành chính,…).
Như vậy có thể thấy những người còn trẻ, có sức khỏe tốt, làm công việc ít có rủi ro thì mức phí bảo hiểm rủi ro càng thấp.
Theo chị N., sai lầm của chị không nằm ở việc chọn sai sản phẩm, mà là chưa hiểu rõ cơ cấu phân bổ dòng tiền trong hợp đồng. "Tôi kỳ vọng quá nhiều vào khả năng sinh lời, trong khi hợp đồng lại chủ yếu thiên về bảo vệ sức khỏe. Tôi đã không nhận ra rằng, trong vài năm đầu tiên, giá trị hoàn lại rất thấp do phần lớn chi phí được thu ngay trong giai đoạn đầu", chị thẳng thắn chia sẻ.
Từ trải nghiệm thực tế của mình, chị rút ra nhiều bài học đáng giá. Đầu tiên, người mua bảo hiểm nhân thọ cần xác định rõ mục tiêu: nếu mua để bảo vệ trước rủi ro, thì cần chấp nhận rằng phần tích lũy sẽ không nhiều. Ngược lại, nếu mục tiêu là tích lũy tài chính, cần xem xét kỹ các khoản phí trừ hàng năm và so sánh với các kênh đầu tư khác như tiết kiệm, trái phiếu, hoặc bảo hiểm liên kết đầu tư chuyên biệt.
Bên cạnh đó, chị cũng khuyến nghị người mua nên yêu cầu nhân viên tư vấn cung cấp minh họa tài chính chi tiết từng năm, thay vì chỉ nhìn vào mức quyền lợi đáo hạn tối đa hoặc các lời giới thiệu "lãi suất hấp dẫn". Hiểu rõ từng dòng tiền sẽ giúp khách hàng kiểm soát được kỳ vọng và hạn chế những hiểu lầm đáng tiếc như chị từng gặp phải.
"Tôi không phủ nhận giá trị của bảo hiểm nhân thọ. Nhưng rõ ràng, đây là một khoản đầu tư dài hạn cần sự hiểu biết ngay từ đầu, chứ không thể chỉ dựa vào cảm xúc hay lời quảng cáo. Nếu không hiểu kỹ, rất dễ kỳ vọng sai và thất vọng sau 5, 10 năm nhìn lại hợp đồng", chị N. chia sẻ.
