Hành vi của cựu Cục trưởng An toàn thực phẩm Bộ Y tế Trần Việt Nga (Cục phó từ 2018-2024, Cục trưởng từ 2024 đến khi bị bắt), ông Nguyễn Thanh Phong (Cục trưởng giai đoạn 2018-2024) cùng hai cấp phó và 30 cán bộ dưới quyền bị Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C01) nêu trong kết luận mới ban hành, đề nghị truy tố về tội Nhận hối lộ. Cùng vụ án, 21 người bị cáo buộc Đưa hối lộ.
=>> Danh sách chi tiết 55 bị can
Theo điều 26, 27 Nghị định 15/2018, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, dinh dưỡng y học, dùng cho chế độ ăn đặc biệt, sẽ phải đăng ký nội dung trước khi quảng cáo. Do vậy, thực phẩm bảo vệ sức khỏe sẽ do Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế làm thủ tục đăng ký cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo.
Hồ sơ tại Cục gồm: đơn đăng ký, bản công bố sản phẩm, mẫu nhãn, nội dung quảng cáo dự kiến. Lệ phí 1,1 triệu đồng một bộ hồ sơ.
Đầu mối là Phòng giám sát ngộ độc thực phẩm và thông tin truyền thông, gồm 14 người. Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Trần Thị Thu Liễu, Phó phòng phụ trách sẽ phân công chuyên viên thụ lý, thẩm xét. Nếu hồ sơ không đảm bảo sẽ ra công văn trả lại yêu cầu doanh nghiệp bổ sung và chỉ được phép một lần ra công văn trả hồ sơ.
Từ tháng 7/2018, bà Nga là Cục phó được phân công vụ trách ký giấy xác nhận nội dung. Cơ quan điều tra xác định thời gian đầu, bà thường ký đúng hạn nhưng về sau dù hồ sơ cơ bản đảm bảo trình tự vẫn để quá hạn rồi trả lại với lý do không rõ ràng, thuyết phục. Doanh nghiệp sốt ruột đến gặp chuyên viên xét hồ sơ để hỏi lý do song đều nhận được câu trả lời "chung chung".
Bị thúc giục nhiều, Liễu gặp bà Nga hỏi thì được "mở đường" rằng phải có cơ chế rõ ràng để được duyệt hồ sơ. Bà Nga yêu cầu đưa ít nhất 2 triệu đồng cho lãnh đạo Cục với mỗi hồ sơ, kết luận điều tra nêu.
"Các phòng ở Cục đều thực hiện như vậy và phải quán triệt tế nhị, kín đáo cho chuyên viên biết", bà Nga dặn dò và giao Liễu làm đầu mối quản lý tiền thu của các cá nhân xin giấy xác nhận. Tiếp thu ý kiến cấp trên, phó phòng Liễu về truyền đạt lại nhưng yêu cầu chuyên viên "tự chủ động lên đưa tiền cảm ơn cho bà Nga". Liễu không chịu trách nhiệm tổng hợp.
Cựu Cục trưởng Trần Việt Nga. Ảnh: Linh Đan
Được mở đường, các chuyên viên đề nghị doanh nghiệp muốn cấp giấy xác nhận đúng hạn mà không phải chỉnh sửa nhiều lần phải chi tiền ngoài lệ phí. Mỗi bộ hồ sơ, chuyên viên sẽ thu từ 2 đến 8 triệu đồng, bằng hình thức nhận tiền mặt trực tiếp hoặc chuyển khoản.
Cụ thể, chuyên viên thu 4 triệu đồng với hồ sơ có nội dung đơn giản; 5-6 triệu đồng với hồ sơ có nội dung dẫn dắt, hoa mỹ, nhiều chữ hoặc video quảng cáo dưới 30 giây, video dài hơn thì thu thêm 1 triệu đồng. Tiền bôi trơn tăng lên 6-7 triệu hoặc 8 triệu đồng nếu muốn được cấp phép nhanh hồ sơ, video.
Tiền thu được, các chuyên viên thống nhất cơ chế ăn chia theo từng cấp độ. Cụ thể, chia cho bà Nga từ 2 đến 3,5 triệu đồng một hồ sơ, chia Liễu 500.000 đến 750.000. Chuyên viên, tùy theo cấp độ sẽ được nhận từ 200.000 đến hơn 300.000 đồng một hồ sơ.
Từ tháng 2/2018 đến 12/2024, 6 chuyên viên Phòng giám sát ngộ độc thực phẩm và thông tin truyền thông đã trực tiếp nhận 12,7 tỷ đồng từ các doanh nghiệp xin xác nhận nội dung quảng cáo. Trong đó, chuyên viên Nguyễn Thị Việt Hà là người nhận nhiều nhất, 5 tỷ đồng của 29 người chuyển qua tài khoản cá nhân và 148 triệu đồng tiền mặt. 5 chuyên viên còn lại đều nhận tiền qua tài khoản ngân hàng.
Cơ quan điều tra cáo buộc bà Nga được chia 8 tỷ đồng, Liễu 1,5 tỷ, Hà 823 triệu đồng. Những người khác được chia từ 99 triệu đồng đến 672 triệu.
Ông Lê Hoàng - chồng bà Trần Việt Nga, cũng bị cáo buộc nhận hối lộ trong vụ án. Ảnh: Bộ Y tế
Bà Nga bị cáo buộc chủ mưu, cầm đầu và phải chịu trách nhiệm hình sự với tổng số tiền 12,7 tỷ đồng và phải nộp sung công quỹ 8 tỷ đồng được chia. Quá trình điều tra, bà Nga thành khẩn khai báo toàn bộ hành vi phạm tội, tự nguyện nộp lại 1,5 tỷ đồng.
Chồng bà Nga là Lê Hoàng, Trưởng phòng quản lý tiêu chuẩn và kiểm nghiệm, cũng là bị can trong vụ án này. Ông Hoàng bị cáo buộc để các chuyên viên nhận tiền của cá nhân nộp hồ sơ đăng ký bản công bố sản phẩm, sau đó tổng hợp tiền đưa cho lãnh đạo Cục. Theo cơ chế ăn chia, ông Hoàng đã nhận gần 1 tỷ đồng, từ năm 2018 đến 2023.
Doanh nghiệp chủ động bắt tay gỡ vướng 'quy định pháp luật chung chung'
Kết luận điều tra nêu quá trình làm thủ tục, doanh nghiệp gặp nhiều vướng mắc do quy định pháp luật chung chung, thiếu hướng dẫn chi tiết. Trong khi đó Cục An toàn thực phẩm thường xuyên "om" hồ sơ, gây khó dễ. Từ đó, các cá nhân làm dịch vụ đã chủ động tiếp xúc với các chuyên viên để nhờ hướng dẫn, tạo điều kiện cấp giấy.
Khi đăng ký bản công bố sản phẩm các cá nhân nộp trực tuyến tại phần mềm
Nghidinh15vfa.gov.vn sẽ được cấp mã hồ sơ. Sau đó, người đăng ký nhắn tin mã hồ sơ cho chuyên viên để được "tạo điều kiện" và thỏa thuận chi ngoài từ 5 đến 10 triệu đồng một lần. Tiền thường được chuyển khoản với nội dung như trả nợ, vay mượn hoặc dùng ký tự riêng thể hiện số hồ sơ.
Cựu Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong khi bị bắt. Ảnh: VTV
Hiện, C01 đã xác định rõ một số người làm dịch vụ đăng ký bản công bố sản phẩm và xác nhận nội dung quảng cáo đã nhiều lần chuyển tiền cho các chuyên viên, tổng gần 80 tỷ đồng. Người đưa tiền chủ yếu là cá nhân làm dịch vụ hoặc giám đốc các công ty xin bản công bố.
Trong đó người chuyển nhiều nhất là Trần Thị Quỳnh Trang, chuyên làm dịch vụ đăng ký công bố sản phẩm và xác nhận nội dung quảng cáo. Trang bị cáo buộc đã chuyển khoản và đưa tiền mặt cho 21 chuyên viên, tổng 33,5 tỷ đồng.
Ngoài 21 người bị cáo buộc đưa hối lộ, C01 đang tiếp tục điều tra với hơn 150 người khác đã đưa hối lộ 24,5 tỷ đồng cho các chuyên viên Cục An toàn thực phẩm. Cơ quan điều tra cho hay số lượng người đưa hối lộ nhiều, chủ yếu từ 2 triệu đến dưới 100 triệu đồng và sinh sống ở nhiều địa phương nên cần thời gian để xác minh, đánh giá đúng tính chất, mức độ để xử lý.
