Trong mỗi gia đình, ai cũng mong con mình lớn lên khỏe mạnh, tử tế và hạnh phúc. Thế nhưng, nhiều bậc cha mẹ lại vô tình tạo ra những tổn thương sâu sắc cho con mà chính họ không nhận ra: sự đối xử bất công. Yêu thương đứa này nhiều hơn đứa kia, khen thưởng thiên vị, trách phạt không đồng đều… đều trở thành những nhát cắt âm thầm vào tâm hồn trẻ.
Vậy những đứa trẻ sinh ra và lớn lên trong môi trường như vậy sẽ trở thành người như thế nào?
1. Mất tự tin và luôn cảm thấy mình “kém giá trị”
Khi bị đối xử thua thiệt, trẻ dễ hình thành cảm giác:
“Con không đủ tốt”,
“Con không đáng được yêu thương”.
Lâu dần, trẻ trở nên thu mình, thiếu tự tin và luôn nghĩ mình thấp kém hơn người khác. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng học tập, giao tiếp và cả định hướng tương lai.
2. Sự ganh tị và thù hằn giữa các anh chị em
Thiếu công bằng là nguyên nhân lớn nhất gây ra sự rạn nứt tình cảm anh em.
Khi đứa được yêu – đứa bị bỏ rơi, đứa được khen – đứa bị mắng, đứa được bênh – đứa bị trách, khoảng cách giữa các con ngày càng lớn.
Nhiều đứa trẻ mang theo nỗi tức giận ấy đến khi trưởng thành, thậm chí cả đời không hòa thuận được với chính anh chị em ruột của mình.
3. Hình thành tính cách chống đối hoặc nổi loạn
Trẻ bị đối xử bất công thường cố gắng thu hút sự chú ý bằng cách cư xử tiêu cực: bướng bỉnh; dễ cáu giận; gây gổ; làm ngược lại lời bố mẹ.
Bởi trong đầu trẻ luôn có suy nghĩ:
“Con có ngoan cũng chẳng ai để ý, vậy thì con hư luôn cho rồi.”
4. Lớn lên với tâm lý tổn thương khó chữa lành
Nhiều người trưởng thành vẫn mang theo nỗi ám ảnh từ thuở nhỏ: luôn lo sợ bị từ chối; dễ tổn thương; khó tin tưởng người khác; luôn cố gắng “làm hài lòng” để được yêu.
Những vết thương này không phải ngày một ngày hai mà là dấu hằn kéo dài đến tận tuổi trưởng thành.
5. Lặp lại mô hình nuôi dạy sai lầm
Điều đáng sợ nhất là:
Trẻ bị đối xử bất công có nguy cơ lặp lại chính hành vi đó khi làm cha mẹ.
Chúng không học được cách yêu thương bình đẳng, không hiểu thế nào là sự công bằng, và vô thức lặp lại vòng lặp tổn thương cho thế hệ sau.
Bố mẹ cần làm gì để con lớn lên lành lặn?
Yêu thương mỗi đứa theo cách nó cần, không so sánh.
Khi trách phạt, phải có lý do rõ ràng, không bênh đứa này – bỏ mặc đứa kia.
Quan sát cảm xúc của trẻ, lắng nghe để hiểu điều con đang chịu đựng.
Công bằng trong lời nói, hành động và cả sự quan tâm.
Vì đôi khi, điều khiến một đứa trẻ đau lòng nhất không phải nghèo khó hay thiếu thốn, mà chính là bị bố mẹ mình đối xử bất công.
Một gia đình công bằng không cần hoàn hảo, nhưng cần tử tế và thấu hiểu. Đó là món quà lớn nhất mà bố mẹ có thể trao cho con trong hành trình lớn khôn.
