Lê Anh Điệp (30 tuổi, ngụ phường Phủ Lý, tỉnh Ninh Bình, là chủ tài khoản TikTok “Tàng Keng Ông Trùm”) vừa bị Công an TPHCM khởi tố về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.
Theo cơ quan điều tra, các video do Điệp đăng tải chứa nhiều lời lẽ mang tính chia rẽ vùng miền, xúc phạm danh dự người khác, gây phản cảm và ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội. Hành vi này được cho là làm tổn hại tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái trong hoạt động thiện nguyện.
Luật sư Nguyễn Thanh Hải - Giám đốc Công ty Luật An Hoàng Gia, Đoàn Luật sư TP Hà Nội - nhận định, dưới góc độ pháp lý, hành vi của Lê Anh Điệp có dấu hiệu rõ ràng của tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Việc Điệp sử dụng mạng xã hội để đăng tải các video mang nội dung xúc phạm, miệt thị người miền Nam và công kích hoạt động thiện nguyện không chỉ xâm phạm danh dự, uy tín của tổ chức, cá nhân, mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến khối đại đoàn kết dân tộc – một giá trị cốt lõi được Hiến pháp Việt Nam bảo hộ.
Theo quy định của pháp luật, tội danh này có thể bị áp dụng mức hình phạt lên đến 7 năm tù nếu thuộc khoản 2 Điều 331, trong trường hợp hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc thuộc diện tái phạm nguy hiểm. Việc khởi tố hình sự cho thấy cơ quan điều tra đã xác định có đủ căn cứ về hành vi, lỗi và hậu quả xã hội để xử lý bị can theo quy định.
Lê Anh Điệp tại cơ quan điều tra. Ảnh: Công an cung cấp
Dù Điệp có nhiều tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, chủ động gỡ bỏ clip và xin lỗi công khai, song trước mức độ ảnh hưởng xã hội nghiêm trọng, tòa án vẫn cần xem xét tuyên một bản án nghiêm khắc, tương xứng nhằm răn đe và phòng ngừa chung. Đây cũng là thông điệp rõ ràng rằng tự do ngôn luận không đồng nghĩa với quyền được xúc phạm, miệt thị hay chia rẽ cộng đồng.
Đồng quan điểm, luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp – cho rằng vụ việc này một lần nữa cho thấy mạng xã hội không phải là nơi muốn nói gì thì nói, muốn đăng gì thì đăng. “Mọi thông tin, hình ảnh đăng tải đều phải tuân thủ pháp luật, trong đó có Luật An ninh mạng. Những hành vi bịa đặt, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm danh dự hoặc tung nội dung trái thuần phong mỹ tục, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc đều bị cấm. Nếu gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự thì hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự”, luật sư nhấn mạnh.
Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, nội dung các video của Điệp có dấu hiệu lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội. Do đó, việc khởi tố vụ án và bị can về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự được đánh giá là có căn cứ.
Trong quá trình làm việc, Điệp thừa nhận hành vi vi phạm, khai rằng do đã sử dụng rượu bia nên không làm chủ được bản thân. Tuy nhiên, theo luật sư Đặng Văn Cường, người phạm tội trong trạng thái say vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự, bởi đây không phải là tình tiết miễn trừ.
Theo Điều 331 Bộ luật Hình sự, tội danh này có hai khung hình phạt: cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, mức phạt tù từ 2 đến 7 năm.
Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, những năm gần đây, không ít người vì chạy theo tương tác, muốn nổi tiếng trên mạng xã hội đã cố tình đăng tải thông tin giật gân, bịa đặt, xúc phạm hoặc kích động để câu view. Nhiều trường hợp đã phải trả giá bằng những bản án hình sự và sự lên án của xã hội.
“Công dân có quyền tự do ngôn luận, nhưng đó là sự tự do trong khuôn khổ pháp luật. Khi phát ngôn gây tổn hại đến lợi ích chung hoặc danh dự, nhân phẩm của người khác thì không còn là quyền tự do nữa, mà là hành vi vi phạm”, luật sư nhấn mạnh.
