Chắc không ai ngờ có một nghề "ngầu bá cháy" thế này đâu: vừa được đi sự kiện sang xịn mịn, chạm mặt dàn diễn giả quốc tế, ăn mặc đẹp, ngồi trong cabin mát lạnh với mic xịn tai nghe xịn, lại còn kiếm được cả chục triệu chỉ sau vài giờ làm việc. Nghe thì tưởng như mơ, nhưng đây là công việc có thật, và đang được nhiều bạn trẻ theo đuổi như một "giấc mơ quốc tế" - nghề dịch cabin.
01. Dịch cabin là gì mà "dân ngoại ngữ" nghe xong 10 người thì 9 người... rén?
Dịch cabin, hay còn gọi là thông dịch đồng thời, là một trong những hình thức phiên dịch khó nhất và căng não nhất hiện nay. Khác với dịch nối tiếp, nơi phiên dịch viên có thời gian để nghe xong rồi mới dịch lại, thì dịch cabin yêu cầu người dịch phải "phiên dịch trực tiếp" cùng lúc với người nói. Điều đó có nghĩa là, khi diễn giả vừa thốt ra từ đầu tiên, phiên dịch viên đã phải bật chế độ "siêu nhân", nghe - hiểu - phân tích - chuyển ngữ - và nói lại trong tích tắc. Chỉ cần trễ vài giây thôi là mất sóng, mà mất sóng trong một hội nghị quốc tế hay sự kiện cấp cao thì không chỉ dừng lại ở xấu hổ mà khéo còn gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn.
Bạn thử tưởng tượng nha: đang ngồi trong cabin (kiểu phòng kính cách âm), đeo tai nghe xịn, mic xịn, nhìn xuống phía dưới là cả trăm người tham dự đang chăm chú nghe bản dịch của mình qua tai nghe không dây. Diễn giả thì thao thao bất tuyệt, nào là chủ đề kinh tế, công nghệ, chính trị, thậm chí cả y tế, giáo dục, môi trường... mà bạn thì không được quyền "ừm à" hay "cho mình nghĩ tí", phải "bắn" tiếng dịch ra ngay-lập-tức. Tim đập chân run thì vẫn phải cool ngầu, giọng trầm ấm, truyền cảm, phát âm rõ ràng như thể đã chuẩn bị trước hàng tháng trời vậy đó.
Gọi là dịch cabin vì người dịch sẽ được bố trí ngồi trong một phòng giống cabin.
Mic, tai nghe, bút giấy để note thông tin... là những thứ không thể thiếu đối với một người dịch cabin.
Không những vậy, dịch cabin thường phải "chiến" cả hai chiều: dịch xuôi (từ ngôn ngữ đích sang tiếng Việt) và dịch ngược (từ tiếng Việt sang ngôn ngữ đích). Dịch một chiều đã khó thì dịch hai chiều chắc chắn còn hack não gấp bội.
Trong một buổi hội thảo song ngữ, diễn giả người Việt phát biểu, phiên dịch viên phải lập tức chuyển sang tiếng Anh ngoặc ngoại ngữ tương ứng để khán giả quốc tế hiểu. Ngay sau đó, đến lượt diễn giả nước ngoài lên tiếng, thì người phiên dịch lại phải xoay 180 độ để dịch ngược sang tiếng Việt cho khán giả trong nước. Tất cả diễn ra liên tục, không có nút pause, không có thời gian suy nghĩ, chỉ có não bộ hoạt động ở công suất cực đại.
02.
Mức đãi ngộ hấp dẫn nhưng để đạt được mức thu nhập khủng phải "trầy da tróc vẩy" ra phết!
Căng thẳng là thế, nhưng dịch cabin lại là nghề cực hot và siêu "chanh sả". Một ca dịch kéo dài khoảng vài tiếng có thể mang lại thu nhập từ 3 đến 10 triệu đồng, thậm chí cao hơn nếu dịch cho các sự kiện quốc tế.
Vì mức độ căng thẳng quá cao nên phiên dịch viên cabin thường làm việc theo cặp, luân phiên mỗi 15 - 20 phút để giữ được phong độ đỉnh cao. Có những người còn được mời bay sang nước ngoài để dịch các hội nghị quốc tế, làm việc trong các tổ chức lớn hay những tập đoàn đa quốc gia. Đi làm mà như đi du lịch VIP, ai mà không mê?
Tuy nhiên, để bước chân vào thế giới "đỉnh của chóp" này không hề dễ. Muốn dịch cabin giỏi, bạn phải có nền tảng ngoại ngữ siêu vững, kiến thức rộng đa lĩnh vực, khả năng tập trung cao độ và đặc biệt là… bình tĩnh trong mọi tình huống.
Dịch cabin siêu ngầu phải không nào!
Đôi khi diễn giả nói quá nhanh, dùng từ chuyên ngành khó nhằn, hay nói giọng địa phương khó nghe, bạn vẫn phải xử lý ngon lành. Đó là chưa kể đến áp lực tâm lý: chỉ cần sai một từ thôi là có thể làm hiểu lầm cả thông điệp, gây ảnh hưởng đến cả hội nghị.
Thế nên, nghề này không dành cho người yếu tim, nhưng lại là "miền đất hứa" cho những ai thực sự đam mê ngôn ngữ, thích thử thách và muốn làm công việc mang tính quốc tế cao. Nhiều bạn trẻ hiện nay đang đổ xô học ngành phiên dịch, theo đuổi ước mơ trở thành "phiên dịch viên cabin tương lai". Một số trường đại học lớn tại Việt Nam như Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội), Đại học Hà Nội, Đại học Ngoại thương, Học viện Ngoại giao, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM)… có đào tạo các nhóm ngành ngôn ngữ chuyên về biên – phiên dịch. Nếu học tốt, bạn hoàn toàn có thể thử thách mình với nghề dịch cabin.
03.
Làm sao để làm tốt trong ngành này?
Đương nhiên, để làm tốt trong nghề này thì không phải chuyện đùa đâu, vì dịch cabin đúng chuẩn là sân chơi của những bộ não siêu cấp vô địch.
Đầu tiên, ngoại ngữ của bạn phải ở level max. Không chỉ giỏi ngữ pháp hay từ vựng, bạn còn phải nghe kịp tốc độ nói như gió, hiểu ngay lập tức và nói lại trôi chảy bằng tiếng mẹ đẻ - mà vẫn phải truyền cảm, mạch lạc, phát âm rõ ràng. Lúc thì dịch xuôi từ ngôn ngữ đích sang tiếng Việt, lúc thì phải dịch ngược từ tiếng Việt sang ngoại ngữ khác, xoay như chong chóng mà vẫn phải tỉnh như sáo.
Tiếp theo là não phải đủ nhanh và đủ rộng. Chủ đề hội thảo mỗi ngày một kiểu: hôm nay là trí tuệ nhân tạo, ngày mai là biến đổi khí hậu, hôm khác lại bàn về chính sách tài khóa. Không biết một chữ nào thì lấy gì mà dịch? Vậy nên ngoài tiếng, bạn còn cần vốn kiến thức nền khổng lồ, cập nhật liên tục từ báo chí, podcast đến các video chuyên ngành.
Giọng nói cũng là vũ khí quan trọng. Người ta nghe bạn qua tai nghe, nên nếu bạn nói nhỏ nhẹ như gió thoảng hay vấp lên vấp xuống thì cũng hơi... toang. Giọng không cần phải như phát thanh viên, nhưng rõ ràng, dễ nghe và đều nhịp là điểm cộng cực lớn.
Để trở thành dịch cabin giỏi không phải dễ
Áp lực thì khỏi bàn rồi, có khi diễn giả nói nhanh như tên bắn, có khi nói vòng vo, hoặc vứt ra nguyên một câu quote triết lý siêu dài, mà bạn vẫn phải giữ bình tĩnh, não hoạt động hết công suất, không để khán giả "mất sóng" vì bạn tạm nghỉ vài giây.
Chưa hết, dịch cabin không phải làm một mình. Thường bạn sẽ làm theo cặp để thay phiên nhau, vậy nên teamwork đỉnh cũng là yếu tố sống còn. Bạn và người bạn cùng cabin phải phối hợp ăn ý, ra dấu siêu nhanh, và hỗ trợ nhau hết mình.
Và quan trọng nhất: yêu nghề. Vì chỉ có thực sự mê công việc này thì bạn mới đủ kiên trì để luyện tập mỗi ngày, vượt qua từng phút căng não trong cabin, và vẫn thấy vui vì được mang ngôn ngữ đến gần hơn với mọi người.
Nghề này đúng kiểu "cực ngầu" nhưng "cực khó". Tuy nhiên, nếu bạn là người không ngại thử thách, muốn làm việc trong môi trường đẳng cấp, có cơ hội gặp gỡ nhân vật tầm cỡ, đi sự kiện khắp nơi và kiếm được thu nhập siêu ổn chỉ sau vài tiếng lao động trí óc – thì dịch cabin chắc chắn là một lựa chọn đáng để thử sức.
Tổng hợp
